Poem171

Poem171

چو لـشـکر بيامد ز دشت نـبرد

تـنان پر ز خون و سران پر ز گرد

خـبر شد ز ترکان بـه افراسياب

کـه بيدار بخت اندرآمد بـه خواب

هـمان سرخـه نامور کشته شد

چـنان دولـت تيز برگشتـه شد

بريده سرش را نـگونـسار کرد

تـنـش را به خون غرقه بر دار کرد

همـه شـهر ايران جگر خسته‌اند

بـه کين سياوش کمر بسـتـه‌اند

نـگون شد سر و تاج افراسياب

هـمي کند موي و همي ريخت آب

هـمي گـفـت رادا سرا موبدا

ردا نامدارا يلا بـخردا

دريغ ارغواني رخـت هـمـچو ماه

دريغ آن کيي برز و بالاي شاه

خروشان بـه سر بر پراگـند خاک

همـه جامه ها کرد بر خويش چاک

چـنين گفـت با لشکر افراسياب

کـه مارا بر آمد سر از خورد و خواب

همـه کينـه را چشم روشن کنيد

نـهالي ز خفتان و جوشن کـنيد

چو برخاسـت آواي کوس از درش

بـجـنـبيد بر بارگـه لشـکرش

بزد ناي رويين و بربـسـت کوس

هـمي آسـمان بر زمين داد بوس

بـه گردنکـشان خـسرو آواز کرد

کـه اي نامداران روز نـبرد

چو برخيزد آواي کوس از دو روي

نـجويد زمان مرد پرخاشـجوي

هـمـه رزم را دل پر از کين کـنيد

بـه ايرانيان پاک نـفرين کـنيد

خروش آمد و نالـه کرناي

دم ناي رويين و هـندي دراي

زمين آمد از سم اسپان بـه جوش

بـه ابر اندر آمد فـغان و خروش

چو برخاست از دشت گرد سـپاه

کـس آمد بر رسـتـم از ديده‌گاه

کـه آمد سـپاهي چو کوه گران

هـمـه رزم جويان کـندآوران

ز تيغ دليران هوا شد بـنـفـش

برفـتـند با کاوياني درفـش

برآمد خروش سـپاه از دو روي

جـهان شد پر از مردم جنگـجوي

خور و ماه گفتي به رنگ اندرسـت

سـتاره بـه چنگ نهنگ اندرست

سـپـهدار ترکان برآراسـت جنگ

گرفـتـند گوپال و خنجر به چنـگ

بيامد سوي ميمـنـه بارمان

سـپاهي ز ترکان دنان و دمان

سوي ميسره کـهرم تيغ‌زن

بـه قـلـب اندرون شاه با انجمن

وزين روي رستم سپـه برکـشيد

هوا شد ز تيغ يلان ناپديد

بياراسـت بر ميمنـه گيو و طوس

سواران بيدار با پيل و کوس

چو گودرز کـشواد بر ميسره

هـجير و گرانـمايگان يکـسره

بـه قـلـب اندرون رستم زابلي

زره‌دار با خـنـجر کابـلي

تو گفـتي نه شب بود پيدا نـه روز

نـهان گشـت خورشيد گيتي‌فروز

شد از سم اسپان زمين سنگ رنگ

ز نيزه هوا همچو پشت پـلـنـگ

تو گفـتي هوا کوه آهن شدسـت

سر کوه پر ترگ و جوشن شدسـت

بـه ابر اندر آمد سـنان و درفـش

درفـشيدن تيغـهاي بـنـفـش

بيامد ز قلـب سپـه پيلـسـم

دلـش پر ز خون کرده چـهره دژم

چـنين گفـت با شاه توران سپاه

کـه‌اي پرهـنر خـسرو نيک‌خواه

گر ايدونـک از مـن نداري دريغ

يکي باره و جوشـن و گرز و تيغ

ابا رسـتـم امروز جـنـگ آورم

هـمـه نام او زير نـنـگ آورم

بـه پيش تو آرم سر و رخـش او

هـمان خود و تيغ جهان بخـش او

ازو شاد شد جان افراسياب

سر نيزه بـگذاشـت از آفـتاب

بدو گـفـت کاي نام بردار شير

هـمانا کـه پيلـت نيارد بـه زير

اگر پيلـتـن را بـه چنـگ آوري

زمانـه برآسايد از داوري

بـه توران چو تو کس نباشد به جاه

بـه گنج و به تيغ و به تخت و کلاه

بـه گردان سـپـهر اندرآري سرم

سـپارم ترا دخـتر و کـشورم

از ايران و توران دو بهر آن تـسـت

همان گوهر و گنج و شهر آن تست

چو بشنيد پيران غمي گشت سخت

بيامد بر شاه خورشيد بـخـت

بدو گـفـت کاين مرد برنا و تيز

هـمي بر تن خويش دارد سـتيز

هـمي در گمان افتد از نام خويش

نينديشد از کار فرجام خويش

کـسي سوي دوزخ نـپويد بـه پا

و گر خيره سوي دم اژدها

گر او با تـهـمـتـن نـبرد آورد

سر خويش را زير گرد آورد

شکستـه شود دل گوان را به جنگ

بود اين سخـن نيز بر شاه نـنـگ

برادر تو داني کـه کـهـتر بود

فزون‌تر برو مـهر مـهـتر بود

بـه پيران چنين گفت پس پيلسـم

کزين پـهـلوان دل ندارد دژم

کـه گر من کنم جنگ جنگي نهنگ

نيارم بـه بخـت تو بر شاه ننـگ

بـه پيش تو با نامور چار گرد

چـه کردم تو ديدي ز من دست برد

هـمانا کـنون زورم افزونترسـت

شکستـن دل من نه اندرخورست

برآيد بـه دسـت مـن اين کارکرد

بـه گرد در اخـتر بد مـگرد

چو بشـنيد زو اين سخن شـهريار

يکي اسـپ شايسـتـه کارزار

بدو داد با تيغ و بر گـسـتوان

هـمان نيزه و درع و خود گوان

بياراسـت آن جنـگ را پيلسـم

هـمي راند چون شير با باد و دم

بـه ايرانيان گفت رستم کجاسـت

کـه گويد که او روز جنگ اژدهاست

چو بشـنيد گيو اين سخـن بردميد

بزد دسـت و تيغ از ميان برکـشيد

بدو گفت رستم به يک ترک جنـگ

نـسازد هـمانا کـه آيدش ننـگ

برآويخـتـند آن دو جنگي به هـم

دمان گيو گودرز با پيلـسـم

يکي نيزه زد گيو را کز نـهيب

برون آمدش هر دو پا از رکيب

فرامرز چون ديد يار آمدش

هـمي يار جنگي بـه کار آمدش

يکي تيغ بر نيزه پيلـسـم

بزد نيزه از تيغ او شد قـلـم

دگر باره زد بر سر ترگ اوي

شکستـه شد آن تيغ پرخاشجوي

هـمي گشـت با آن دو يل پيلسم

بـه ميدان بـه کردار شير دژم

تهمـتـن ز قلـب سپـه بنگريد

دو گرد دلير و گرانـمايه ديد

برآويخـتـه با يکي شيرمرد

بـه ابر اندر آورده از باد گرد

بدانسـت رستـم که جز پيلسم

ز ترکان ندارد کـس آن زور و دم

و ديگر کـه از نامور بـخردان

ز گـفـت سـتاره‌شـمر موبدان

ز اخـتر بد و نيک بـشـنوده بود

جـهان را چپ و راست پيموده بود

کـه گر پيلـسـم از بد روزگار

خرد يابد و بـند آموزگار

نـبرده چـنو در جهان سر به سر

بـه ايران و توران نـبـندد کـمر

هـمانا کـه او را زمان آمدسـت

کـه ايدر به چنگم دمان آمدسـت

بـه لشـکر بفرمود کز جاي خويش

مـگر ناورند اندکي پاي پيش

شوم برگرايم تـن پيلـسـم

ببينـم کـه دارد پي و شاخ و دم

يکي نيزه بارکـش برگرفـت

بيفـشارد ران ترگ بر سر گرفـت

گران شد رکيب و سبک شد عـنان

بـه چشم اندر آورد رخشان سنان

غـمي گشـت و بر لب برآورد کف

هـمي تاخت از قلب تا پيش صف

چـنين گـفـت کاي نامور پيلسم

مرا خواسـتي تا بسوزي بـه دم

همي گفت و مي‌تاخت برسان گرد

يکي کرد با او سـخـن در نـبرد

يکي نيزه زد بر کـمرگاه اوي

ز زين برگرفـتـش بـه کردار گوي

هـمي تاخـت تا قلب توران سپاه

بينداخـتـش خوار در قلـبـگاه

چـنين گفـت کاين را به ديباي زرد

بـپوشيد کز گرد شد لاژورد

عـنان را بـپيچيد زان جايگاه

بيامد دمان تا به قـلـب سـپاه

بـباريد پيران ز مژگان سرشـک

تـن پيلـسـم دور ديد از پزشک

دل لـشـکر و شاه توران سـپاه

شکسـتـه شد و تيره شد رزمگاه

خروش آمد از لشـکر هر دو سوي

ده و دار گردان پرخاشـجوي

خروشيدن کوس بر پـشـت پيل

ز هر سو همي رفت تا چـند ميل

زمين شد ز نعل سـتوران سـتوه

هـمـه کوه دريا شد و دشت کوه

ز بـس نـعره و نالـه کره‌ناي

هـمي آسـمان اندر آمد ز جاي

همي سنگ مرجان شد و خاک خون

سراسر سر سروران شد نـگون

بکشـتـند چـندان ز هردو گروه

کـه شد خاک دريا و هامون چو کوه

يکي باد برخاسـت از رزمـگاه

هوا را بـپوشيد گرد سـپاه

دو لشکر به هامون همي تاختـند

يک از ديگران بازنـشـناخـتـند

جـهان چون شـب تيره تاريک شد

تو گفـتي به شـب روز نزديک شد

چـنين گفـت با لشکر افراسياب

کـه بيدار بخت اندر آمد بـه خواب

اگر سستي آريد يک تن به جنـگ

نـماند مرا روزگار درنـگ

بريشان ز هر سو کـمين آوريد

بـه نيزه خور اندر زمين آوريد

بيامد خود از قـلـب توران سـپاه

بر طوس شد داغ دل کينـه‌خواه

از ايران فراوان سپه را بکـشـت

غمي شد دل طوس و بنمود پشت

بر رسـتـم آمد يکي چاره‌جوي

کـه امروز ازين رزم شد رنگ و بوي

همـه رزمگـه شد چو درياي خون

درفـش سـپـهدار ايران نـگون

بيامد ز قلـب سـپـه پيلـتـن

پـس او فرامرز با انـجـمـن

سـپردار بـسيار در پيش بود

کـه دلـشان ز رستم بدانديش بود

هـمـه خويش و پيوند افراسياب

همـه دل پر از کين و سر پرشتاب

تهـمـتـن فراوان ازيشان بکشت

فرامرز و طوس اندر آمد به پشـت

چو افراسياب آن درفش بنـفـش

نـگـه کرد بر جايگاه درفـش

بدانـسـت کان پيلتن رستمست

سرافراز وز تخـمـه نيرمـسـت

برآشـفـت برسان جنـگي پلنگ

بيفـشارد ران پيش او شد به جنگ

چو رسـتـم درفـش سيه را بديد

بـه کردار شير ژيان بردميد

بـه جوش آمد آن نامـبردار گرد

عـنان باره تيزتـگ را سـپرد

برآويخـت با سرکـش افراسياب

بـه پيگار خون رفـت چون رود آب

يکي نيزه سالار توران سـپاه

بزد بر بر رسـتـم کينـه‌خواه

سـنان اندر آمد بـبـند کـمر

بـه بـبر بيان بر نـبد کارگر

تهمـتـن بـه کين اندر آورد روي

يکي نيزه زد بر سر اسـپ اوي

تـگاور ز درد اندر آمد بـه سر

بيفـتاد زو شاه پرخاشـخر

هـمي جسـت رستم کمرگاه او

کـه از رزم کوتـه کـند راه او

نـگـه کرد هومان بديد از کران

بـه گردن برآورد گرز گران

بزد بر سر شانـه پيلـتـن

بـه لشـکر خروش آمد از انجمن

ز پـس کرد رستم همانگه نـگاه

بجـسـت از کفش نامبردار شاه

برآشـفـت گردافگـن تاج‌بخـش

بدنـبال هومان برانگيخت رخـش

بـتازيد چـندي و چندي شتافـت

زمانـه بدش مانده او را نيافـت

سـپـهدار ترکان نـشد زير دست

يکي باره تيزتـگ برنـشـسـت

چو از جنگ رستـم بـپيچيد روي

گريزان هـمي رفت پرخاشـجوي

برآمد ز هر سو دم کرناي

هـمي آسـمان اندر آمد ز جاي

بـه ابر اندر آمد خروش سران

گراييدن گرزهاي گران

گوان سر به سر نعره برداشـتـند

سـنانـها بـه ابر اندر افراشتند

زمين سربسر کشته و خستـه بود

وگر لالـه بر زعفران رسـتـه بود

سـپردند اسپان همي خون به نعل

شده پاي پيل از دل کشته لـعـل

هزيمـت گرفـتـند ترکان چو باد

کـه رسـتـم ز بازو همي داد داد

سـه فرسنـگ چون اژدهاي دمان

تهمتـن هـمي شد پس بدگمان

وزان جايگـه پيلتـن بازگـشـت

سپـه يکسر از جنگ ناساز گشت

ز رسـتـم بـپرسيد پرمايه طوس

که چون يافت شير از يکي گور کوس

بدو گفـت رستـم کـه گرز گران

چو ياد آرد از يال جـنـگ‌آوران

دل سنگ و سندان نماند درسـت

بر و يال کوبـنده بايد نـخـسـت

عـمودي کـه کوبـنده هومان بود

تو آهـن مخوانش کـه موم آن بود

بـه لشـکرگـه خويش گشتند باز

سپـه يکـسر از خواسته بي‌نياز

همـه دشـت پر آهن و سيم و زر

سـنان و سـتام و کلاه و کـمر