Poem344

Poem344

وزان جايگـه لشـکر اندر کـشيد

دمان تا بـه شهر برهـمـن رسيد

بدان تا ز کردارهاي کـهـن

بـپرسد ز پرهيزگاران سـخـن

برهـمـن چو آگه شد از کار شاه

کـه آورد زان روي لشـگر بـه راه

پرسـتـنده مرد اندر آمد ز کوه

شدند اندران آگـهي هـمـگروه

نوشتـند پـس نامـه‌يي بخردان

بـه نزد سـکـندر سر موبدان

سر نامـه بود آفرين نـهان

ز دانـنده بر شـهريار جـهان

کـه پيروزگر باد هـمواره شاه

بـه افزايش و دانش و دسـتـگاه

دگر گـفـت کاي شهريار سـترگ

ترا داد يزدان جـهان بزرگ

چـه داري بدين مرز بي‌ارز راي

نشـسـت پرسـتـندگان خداي

گرين آمدنـت از پي خواسته‌سـت

خرد بي‌گـمان نزد تو کاسته‌سـت

بر ما شـکيبايي و دانـش اسـت

ز دانـش روانها پر از رامش اسـت

شـکيبايي از ما نـشايد سـتد

نـه کـس را ز دانـش رسد نيز بد

نـبيني جز از برهـنـه يک رمـه

پراگـنده از روزگار دمـه

اگر بودن ايدر دراز آيدت

بـه تـخـم گياها نياز آيدت

فرسـتاده آمد بر شـهريار

ز بيخ گيا بر ميانـش ازار

سـکـندر فرسـتاده و نامـه ديد

بي‌آزاري و رامـشي برگزيد

سـپـه را سراسر هم آنجا بماند

خود و فيلـسوفان رومي براند

پرسـتـنده آگـه شد از کار شاه

پذيره شدندش يکايک بـه راه

بـبردند بي‌مايه چيزي کـه بود

کـه نه گنج بدشان نه کشت و درود

يکايک برو خواندند آفرين

بران برمـنـش شـهريار زمين

سـکـندر چو روي برهمـن بديد

بران گونـه آواز ايشان شـنيد

دوان و برهـنـه تـن و پاي و سر

تـنان بي‌بر و جان ز دانش بـه بر

ز برگ گيا پوشش از تـخـم خورد

برآسوده از رزم و روز نـبرد

خور و خواب و آرام بر دشـت و کوه

برهنـه بـه هر جاي گشته گروه

هـمـه خوردنيشان بر ميوه‌دار

ز تـخـم گيا رسته بر کوهـسار

ازار يکي چرم نـخـچير بود

گيا پوشـش و خوردن آژير بود

سکـندر بپرسيدش از خواب و خورد

از آسايش روز نـنـگ و نـبرد

ز پوشيدني و ز گـسـتردني

هـمـه بي‌نيازيم از خوردني

برهـنـه چو زايد ز مادر کـسي

نـبايد کـه نازد بپوششي بـسي

وز ايدر برهـنـه شود باز خاک

همه جاي ترس است و تيمار و باک

زمين بسـتر و پوشش از آسـمان

بـه ره ديده‌بان تا کي آيد زمان

جهانـجوي چـندين بکوشد به چيز

کـه آن چيز کوشش نيرزد بـه نيز

چـنو بـگذرد زين سراي سپنـج

ازو بازماند زر و تاج و گـنـج

چـنان دان که نيکيست همراه اوي

بـه خاک اندر آيد سر و گاه اوي

سکـندر بـپرسيد که کاندر جهان

فزون آشـکارا بود گر نـهان

هـمان زنده بيش است گر مرده نيز

کزان پـس نيازش نيايد بـه چيز

چـنين داد پاسخ که اي شـهريار

تو گر مرده را بـشـمري صدهزار

ازان صد هزاران يکي زنده نيسـت

خنـک آنک در دوزخ افگنده نيست

بـبايد هـمين زنده را نيز مرد

يکي رفـت و نوبت به ديگر سـپرد

بـپرسيد خشـکي فزون‌تر گر آب

بـتابد بروبر هـمي آفـتاب

برهمـن چـنين داد پاسخ به شاه

کـه هـم آب را خاک دارد نـگاه

بـپرسيد کز خواب بيدار کيسـت

بـه روي زمين بر گنهکار کيسـت

کـه جنبـندگانـند و چندي زيند

ندانـند کاندر جـهان برچيند

برهـمـن چـنين داد پاسخ بدوي

کـه اي پاکدل مهتر راسـت گوي

گـنـهـکارتر چيز مردم بود

کـه از کين و آزش خرد گـم بود

چو خواهي که اين را بداني درست

تـن خويشتـن را نگه کن نخست

کـه روي زمين سربسر پيش تست

تو گويي سپهر روان خويش تسـت

هـمي راي داري که افزون کـني

ز خاک سيه مـغز بيرون کـني

روان ترا دوزخ اسـت آرزوي

مـگر زين سخن بازگردي بـه خوي

دگر گفت بر جان ما شاه کيسـت

بـه کژي بهر جاي همراه کيسـت

چـنين داد پاسخ که آز است شاه

سر مايه کين و جاي گـناه

بـپرسيد خود گوهر از بهر چيست

کـش از بهر بيشي ببايد گريسـت

چـنين داد پاسـخ کـه آز و نياز

دو ديوند بيچاره و ديوساز

يکي را ز کمي شده خشـک لـب

يکي از فزونيسـت بي‌خواب شـب

هـمان هر دو را روز مي بشـکرد

خـنـک آنـک جانـش پذيرد خرد

سـکـندر چو گفتار ايشان شنيد

بـه رخساره شد چون گل شنبليد

دو رخ زرد و ديده پر از آب کرد

هـمان چـهر خندان پر از تاب کرد

بـپرسيد پـس شاه فرمانروا

کـه حاجت چه باشد شما را به ما

ندارم دريغ از شما گـنـج خويش

نـه هرگز برانديشم از رنـج خويش

بگـفـتـند کاي شـهريار بلـند

در مرگ و پيري تو بر ما بـبـند

چـنين داد پاسـخ ورا شـهريار

کـه بامرگ خواهش نيايد بـه کار

چـه پرهيزي از تيز چـنـگ اژدها

کـه گرزآهـني زو نيابي رها

جواني کـه آيد بـمابر دراز

هـم از روز پيري نيابد جواز

برهـمـن بدو گفـت کاي پادشا

جـهاندار و دانا و فرمانروا

چو داني که از مرگ خود چاره نيست

ز پيري بـتر نيز پـتياره نيسـت

جهان را به کوشش چه جويي همي

گـل زهر خيره چـه بويي هـمي

ز تو بازماند هـمين رنـج تو

بـه دشمن رسد کوشش و گنج تو

ز بـهر کـسان رنـج بر تن نـهي

ز کـم دانـشي باشد و ابلـهي

پيامـسـت از مرگ موي سـپيد

بـه بودن چه داري تو چـندين اميد

چـنين گـفـت بيداردل شـهريار

کـه گر بـنده از بخشـش کردگار

گذر يافـتي بودمي مـن هـمان

بـه تدبير بر گشـتـن آسـمان

کـه فرزانـه و مرد پرخاشـخر

ز بخشـش به کوشـش نيابد گذر

دگر هرک در جنگ من کشتـه شد

کرا ز اخـترش روز برگشـتـه شد

بـه درد و به خون ريختـن بد سزا

کـه بيدادگر کـس نيابد رها

بديدند بادافره ايزدي

چو گـشـتـند باز از ره بـخردي

کـس از خواست يزدان کرانه نيافت

ز کار زمانـه بـهانـه نيافـت

بـسي چيز بخشيد و نستد کسي

نـبد آز نزديک ايشان بـسي

بي‌آزار ازان جايگـه برگرفـت

بران هـم نشان راه خاور گرفـت