Poem347

Poem347

چو نزديکي نرم‌پايان رسيد

نـگـه کرد و مردم بي‌اندازه ديد

نه اسپ و نه جوشن نه تيغ و نه گرز

ازان هر يکي چون يکي سرو برز

چو رعد خروشان برآمد غريو

برهنـه سـپاهي بـه کردار ديو

يکي سنـگ‌باران بکردند سخـت

چو باد خزان برزند بر درخـت

بـه تير و بـه تيغ اندر آمد سـپاه

تو گفتي که شد روز روشـن سياه

چو از نرم‌پايان فراوان بـماند

سـکـندر برآسود و لشـکر براند

بـشد تازيان تا به شـهري رسيد

کـه آن را کران و ميانـه نديد

بـه آيين هـمـه پيش باز آمدند

گـشاده‌دل و بي‌نياز آمدند

بـبردند هرگونـه گـسـتردني

ز پوشيدنيها و از خوردني

سـکـندر بـپرسيد و بنواختشان

براندازه بر پايگـه ساخـتـشان

کـشيدند بر دشـت پرده‌سراي

سپاهش نجست اندر آن شهر جاي

سر اندر سـتاره يکي کوه ديد

تو گفتي که گردون بخواهد کـشيد

بران کوه مردم بدي اندکي

شـب تيره زيشان نـماندي يکي

بـپرسيد ازيشان سکندر کـه راه

کدامـسـت و چون راند بايد سپاه

هـمـه يکـسره خواندند آفرين

کـه اي نامور شـهريار زمين

بـه رفـتـن برين کوه بودي گذر

اگر برگذشـتي برو راه‌بر

يکي اژدهايسـت زان روي کوه

کـه مرغ آيد از رنج زهرش سـتوه

نيارد گذشـتـن بروبر سـپاه

هـمي دود زهرش برآيد بـه ماه

هـمي آتـش افروزد از کام اوي

دو گيسو بود پيل را دام اوي

هـمـه شـهر با او نداريم تاو

خورش بايدش هر شبي پنـج گاو

بـجوييم و بر کوه خارا بريم

پر انديشـه و پر مدارا بريم

بدان تا نيايد بدين روي کوه

نينـجاميد از ما گروها گروه

بـفرمود سالار ديهيم جوي

کـه آن روز ندهـند چيز بدوي

چو گاه خورش درگذشـت اژدها

بيامد چو آتـش بران تـند جا

سـکـندر بـفرمود تا لشـکرش

يکي تيرباران کـنـند ازبرش

بزد يک دم آن اژدهاي پـليد

تـني چند ازيشان به دم درکشيد

بـفرمود اسـکـندر فيلـقوس

تـبيره بـه زخـم آوريدند و کوس

هـمان بي‌کران آتـش افروختـند

بـه هرجاي مشعل همي سوختند

چو کوه از تـبيره پرآواز گـشـت

بـترسيد ازان اژدها بازگـشـت

چو خورشيد برزد سر از برج گاو

ز گـلزاربرخاسـت بانـگ چـکاو

چو آن اژدها را خورش بود گاه

ز مردان لـشـکر گزين کرد شاه

درم داد سالار چـندي ز گـنـج

بياورد با خويشـتـن گاو پـنـج

بکشت و ز سرشان برآهخت پوست

بدان جادوي داده دل مرد دوسـت

بياگـند چرمـش به زهر و به نفت

سوي اژدها روي بنـهاد تـفـت

مران چرمـها را پر از باد کرد

ز دادار نيکي دهـش ياد کرد

بـفرمود تا پوسـت برداشـتـند

هـمي دست بر دست بگذاشتند

چو نزديکي اژدها رفـت شاه

بـسان يکي ابر ديدش سـپاه

زبانش کبود و دو چشمش چو خون

هـمي آتـش آمد ز کامش برون

چو گاو از سر کوه بـنداخـتـند

بران اژدها دل بـپرداخـتـند

فرو برد چون باد گاو اژدها

چو آمد ز چـنـگ دليران رها

چو از گاو پيوندش آگـنده شد

بر اندام زهرش پراگـنده شد

هـمـه رودگانيش سوراخ کرد

بـه مـغز و به پي راه گستاخ کرد

هـمي زد سرش را بران کوه سنگ

چـنين تا برآمد زماني درنـگ

سـپاهي بروبر بـباريد تير

بـه پاي آمد آن کوه نـخـچيرگير

وزان جايگـه تيز لـشـکر براند

تـن اژدها را هـم‌انـجا بـماند

بياورد لـشـکر بـه کوهي دگر

کزان خيره شد مرد پرخاشـخر

بـلـنديش بينا هـمي دير ديد

سر کوه چون تيغ و شمـشير ديد

يکي تـخـت زرين بران تيغ کوه

ز انـبوه يکـسو و دور از گروه

يکي مرده مرد اندران تـخـت‌بر

هـمانا کـه بودش پس از مرگ فر

ز ديبا کـشيده برو چادري

ز هر گوهري بر سرش افـسري

هـمـه گرد بر گرد او سيم و زر

کـسي را نـبودي بروبر گذر

هرآنکـس که رفتي بران کوهسار

کـه از مرده چيزي کند خواسـتار

بران کوه از بيم لرزان شدي

بـه مردي و بر جاي ريزان شدي

سـکـندر برآمد بران کوه‌سر

نـظاره بران مرد با سيم و زر

يکي بانـگ بشنيد کاي شـهريار

بـسي بردي اندر جـهان روزگار

بـسي تخـت شاهان بپرداختي

سرت را بـه گردون برافراخـتي

بـسي دشمن و دوست کردي تباه

ز گيتي کنون بازگشتـسـت گاه

رخ شاه ز آواز شد چون چراغ

ازان کوه برگـشـت دل پر ز داغ

هـمي رفـت با نامداران روم

بدان شارستان شد که خواني هروم

کـه آن شهر يکسر زنان داشتـند

کـسي را دران شهر نگذاشتـند

سوي راست پسـتان چو آن زنان

بـسان يکي نار بر پرنيان

سوي چـپ بـه کردار جوينده مرد

کـه جوشـن بـپوشد به روز نبرد

چو آمد بـه نزديک شـهر هروم

سرافراز با نامداران روم

يکي نامـه بنوشت با رسـم و داد

چـنانـچون بود مرد فرخ‌نژاد

بـه عـنوان بر از شاه ايران و روم

سوي آنـک دارند مرز هروم

سر نامـه از کردگار سـپـهر

کزويسـت بخـشايش و داد و مهر

هرانـکـس کـه دارد روانش خرد

جـهان را به عمري همي بسـپرد

شـنيد آنـک ما در جهان کرده‌ايم

سر مـهـتري بر کـجا برده‌ايم

کـسي کو ز فرمان ما سر بتافـت

نـهالي بـجز خاک تيره نيافـت

نخواهـم کـه جايي بود در جهان

کـه ديدار آن باشد از مـن نـهان

گر آيم مرا با شـما نيسـت رزم

بـه دل آشـتي دارم و راي بزم

اگر هيچ داريد دانـنده‌يي

خردمـند و بيدار خوانـنده‌يي

چو برخواند اين نامـه پـندمـند

برآنکس که هست از شما ارجمند

بـبـنديد پيش آمدن را ميان

کزين آمدن کـس ندارد زيان

بـفرمود تا فيلـسوفي ز روم

برد نامـه نزديک شـهر هروم

بـسي نيز شيرين سخنها بگفـت

فرسـتاده خود با خرد بود جفـت

چو دانا بـه نزديک ايشان رسيد

همـه شـهر زن ديد و مردي نديد

همـه لشکر از شهر بيرون شدند

بـه ديدار رومي بـه هامون شدند

بران نامـه‌بر شد جهان انجـمـن

ازيشان هرانکـس کـه بد راي زن

چو اين نامـه برخواند داناي شـهر

ز راي دل شاه برداشـت بـهر

نشسـتـند و پاسـخ نوشتند باز

کـه دايم بزي شاه گردن فراز

فرسـتاده را پيش بـنـشانديم

يکايک هـمـه نامـه برخوانديم

نخستين که گفتي ز شاهان سخن

ز پيروزي و رزمـهاي کـهـن

اگر لـشـکر آري به شـهر هروم

نـبيني ز نعـل و پي اسـپ بوم

بي‌اندازه در شـهر ما برزنـسـت

بـهر برزني بر هزاران زنـسـت

همـه شب به خفتان جنگ اندريم

ز بـهر فزوني بـه تـنـگ اندريم

ز چندين يکي را نبودسـت شوي

کـه دوشيزگانيم و پوشيده‌روي

ز هر سو کـه آيي برين بوم و بر

بـجز ژرف دريا نـبيني گذر

ز ما هر زني کو گرايد بـشوي

ازان پس کس او را نـه‌بينيم روي

بـبايد گذشتـن بـه درياي ژرف

اگر خوش و گر نيز باريده برف

اگر دخـتر آيدش چون کردشوي

زن‌آسا و جوينده رنـگ و بوي

هـم آن خانه جاويد جاي وي است

بلـند آسمانـش هواي وي است

وگر مردوش باشد و سرفراز

بـسوي هرومـش فرستـند باز

وگر زو پسر زايد آنجا که هـسـت

بـباشد نـباشد بر ماش دسـت

ز ما هرک او روزگار نـبرد

از اسـپ اندر آرد يکي شيرمرد

يکي تاج زرينـش بر سر نـهيم

هـمان تخـت او بر دو پيکر نهيم

هـمانا ز ما زن بود سي‌هزار

کـه با تاج زرند و با گوشوار

کـه مردي ز گردنکشان روز جنـگ

بـه چنـگال او خاک شد بي‌درنگ

تو مردي بزرگي و نامـت بـلـند

در نام بر خويشـتـن در مـبـند

کـه گويند با زن برآويخـتـني

ز آويخـتـن نيز بـگريخـتي

يکي ننـگ باشد ترا زين سخـن

کـه تا هست گيتي نگردد کهـن

چـه خواهي کـه با نامداران روم

بيايي بـگردي بـه مرز هروم

چو با راسـتي باشي و مردمي

نـبيني جز از خوبي و خرمي

بـه پيش تو آريم چـندان سـپاه

کـه تيره شود بر تو خورشيد و ماه

چو آن پاسخ نامـه شد اسـپري

زني بود گويا بـه پيغـمـبري

ابا تاج و با جامـه شاهوار

هـمي رفـت با خوب‌رخ ده سوار

چو آمد خرامان بـه نزديک شاه

پذيره فرسـتاد چـندي بـه راه

زن نامـبردار نامـه بداد

پيام دليران هـمـه کرد ياد

سـکـندر چو آن پاسخ نامـه ديد

خردمـند و بينادلي برگزيد

بديشان پيامي فرستاد و گـفـت

کـه با مغز مردم خرد باد جفـت

بـه گرد جـهان شهرياري نـماند

هـمان بر زمين نامداري نـماند

کـه نـه سربسر پيش من کهترند

وگرچـه بـلـندند و نيک‌اخـترند

مرا گرد کافور و خاک سياه

همانسـت و هم بزم و هم رزمگاه

نـه مـن جـنـگ را آمدم تازيان

بـه پيلان و کوس و تـبيره زنان

سپاهي برين سان که هامون و کوه

هـمي گردد از سم اسپان ستوه

مرا راي ديدار شهر شـماسـت

گر آييد نزديک ما هـم رواسـت

چو ديدار باشد برانـم سـپاه

نـباشـم فراوان بدين جايگاه

بـبينيم تا چيسـتـتان راي و فر

سواري و زيبايي و پاي و پر

ز کار زهشـتان بپرسـم نـهان

کـه بي‌مرد زن چون بود در جـهان

اگر مرگ باشد فزوني ز کيسـت

بـه بينم که فرجام اين کار چيست

فرسـتاده آمد سخنـها بگفـت

هـمـه راز بيرون کشيد از نهفت

بزرگان يکي انجمـن ساخـتـند

ز گـفـتار دل را بـپرداخـتـند

کـه ما برگزيديم زن دو هزار

سـخـن‌گوي و داننده و هوشيار

ابا هر صدي بـسـتـه ده تاج زر

بدو در نـشانده فراوان گـهر

چو گرد آيد آن تاج باشد دويسـت

که هر يک جز اندر خور شاه نيست

يکايک بسـخـتيم و کرديم تـل

اباگوهران هر يکي سي رطـل

چو دانيم کامد بـه نزديک شاه

يکايک پذيره شويمـش بـه راه

چو آمد بـه نزديک ما آگـهي

ز دانايي شاه وز فرهي

فرسـتاده برگشت و پاسخ بگفت

سخنـها همـه با خرد بود جفت

سـکـندر ز مـنزل سپه برگرفت

ز کار زنان مانده اندر شـگـفـت

دو مـنزل بيامد يکي باد خاسـت

وزو برف با کوه و درگشت راسـت

تـبـه شد بـسي مردم پايکار

ز سرما و برف اندر آن روزگار

برآمد يکي ابر و دودي سياه

بر آتـش همي رفت گفتي سـپاه

زره کـتـف آزادگان را بسوخـت

ز نـعـل سواران زمين برفروخـت

بدين هم نشان تا به شهري رسيد

کـه مردم بـسان شـب تيره ديد

فروهشتـه لـفـچ و برآورده کفچ

بـه کردار قير و شبه کفچ و لفـچ

هـمـه ديده‌هاشان به کردار خون

هـمي از دهان آتـش آمد برون

بـسي پيل بردند پيشش بـه راه

هـمان هديه مردمان سياه

بگـفـتـند کين برف و باد دمان

ز ما بود کامد شـما را زيان

کـه هرگز بدين شهر نگذشت کس

ترا و سـپاه تو ديديم و بـس

بـبود اندر آن شـهر يک ماه شاه

چو آسوده گشتـند شاه و سـپاه

ازنـجا بيامد دمان و دنان

دل‌آراسـتـه سوي شـهر زنان

ز دريا گذر کرد زن دو هزار

هـمـه پاک با افـسر و گوشوار

يکي بيشـه بد پر ز آب و درخـت

هـمـه جاي روشن‌دل و نيکبخت

خورش گرد کردند بر مرغزار

ز گسـتردنيها بـه رنـگ و نـگار

چو آمد سکـندر بـه شـهر هروم

زنان پيش رفـتـند ز آباد بوم

بـبردند پـس تاجـها پيش اوي

هـمان جامه و گوهر و رنگ و بوي

سکـندر بـپذرفـت و بنواختشان

بران خرمي جايگه ساخـتـشان

چو شب روز شد اندرآمد به شـهر

بـه ديدار برداشت زان شهر بـهر

کـم و بيش ايشان همي بازجست

هـمي بود تا رازها شد درسـت