Poem454

Poem454

بيامد سوم روز شـبـگير شاه

سوي دشـت نخچيرگه با سـپاه

بـه دسـت چپش هرمز کدخداي

سوي راسـتـش موبد پاک‌راي

برو داسـتانـها هـمي خواندند

ز جـم و فريدون سـخـن راندند

سـگ و يوز در پيش و شاهين و باز

هـمي تا بـه سر برد روز دراز

چو خورشيد تابان به گـنـبد رسيد

بـه جايي پي گور و آهو نديد

چو خورشيد تابان درم ساز گشـت

ز نخچيرگـه تنـگدل بازگـشـت

بـه پيش اندر آمد يکي سبز جاي

بـسي اندرو مردم و چارپاي

ازان ده فراوان بـه راه آمدند

نـظاره بـه پيش سـپاه آمدند

جـهاندار پرخـشـم و پرتاب بود

هـمي خواست کايد بدان ده فرود

نـکردند زيشان کـسي آفرين

تو گفتي ببسـت آن خران را زمين

ازان مردمان تنگدل گـشـت شاه

بـه خوبي نکرد اندر ايشان نـگاه

به موبد چنين گفت کاين سبز جاي

پر از خانـه و مردم و چارپاي

کـنام دد و دام و نـخـچير باد

بـه جوي اندرون آب چون قير باد

بدانـسـت موبد کـه فرمان شاه

چـه بود اندران سوي ده شد ز راه

بديشان چنين گفت کاين سبزجاي

پر از خانـه و مردم و چارپاي

خوش آمد شهـنـشاه بـهرام را

يکي تازه کرد اندرين کام را

دگر گـفـت موبد بدان مردمان

کـه جاويد داريد دل شادمان

شـما را همـه يکسره کرد مـه

بدان تا کـند شـهره اين خوب ده

بدين ده زن و کودکان مـهـترند

کـسي را نـبايد کـه فرمان برند

بدين ده چه مزدور و چـه کدخداي

بـه يک راه بايد کـه دارند جاي

زن و کودک و مرد جمـلـه مـهيد

يکايک هـمـه کدخداي دهيد

خروشي برآمد ز پرمايه ده

ز شادي که گشتند هـمواره مـه

زن و مرد ازان پس يکي شد به راي

پرسـتار و مزدور با کدخداي

چو ناباک شد مرد برنا بـه ده

بريدند ناگـه سر مرد مـه

هـمـه يک بـه ديگر برآميختـند

بـه هرجاي بي‌راه خون ريختـند

چو برخاست زان روستا رستـخيز

گرفـتـند ناگاه ازان ده گريز

بـماندند پيران ابي پاي و پر

بـشد آلـت ورزش و ساز و بر

هـمـه ده بـه ويراني آورد روي

درختان شده خشک و بي‌آب جوي

شده دسـت ويران و ويران سراي

رميده ازو مردم و چارپاي

چو يک سال بگذشـت و آمد بـهار

بران ره بـه نخـچير شد شـهريار

بران جاي آباد خرم رسيد

نـگـه کرد و بر جاي بر ده نديد

درختان همه خشک و ويران‌سراي

هـمـه مرز بي‌مردم و چارپاي

دل شاه بـهرام ناشاد گـشـت

ز يزدان بترسيد و پر داد گـشـت

بـه موبد چنين گفت کاي روزبـه

دريغـسـت ويران چنين خوب ده

برو تيز و آباد گردان بـگـه نـج

چـنان کـن کزين پس نبينند رنج

ز پيش شهـنـشاه موبد برفـت

از آنـجا بـه ويران خراميد تفـت

ز برزن همي سوي برزن شتافـت

بـفرجام بيکار پيري بيافـت

فرود آمد از باره بـنواخـتـش

بر خويش نزديک بنـشاخـتـش

بدو گفـت کاي خواجه سالـخورد

چـنين جاي آباد ويران کـه کرد

چـنين داد پاسخ کـه يک روزگار

گذر کرد بر بوم ما شـهريار

بيامد يکي بي‌خرد موبدي

ازان نامداران بي‌بر بدي

بـما گفـت يکـسر همه مهتريد

نـگر تا کسي را به کس نشـمريد

بگفـت اين و اين ده پرآشوب گشت

پر از غارت و کشتن و چوب گشـت

کـه يزدان ورا يار بـه اندازه باد

غـم و مرگ و سختي بر و تازه باد

هـمـه کار اين جا پر از تيرگيست

چـنان شد که بر ما ببايد گريست

ازين گـفـتـه پردرد شد روزبـه

بـپرسيد و گفت از شما کيست مه

چـنين داد پاسـخ که مهـتر بود

بـه جايي کـه تـخـم گيا بر بود

بدو روزبـه گفـت مهـتر تو باش

بدين جاي ويران بـه سر بر تو باش

ز گـنـج جـهاندار دينار خواه

هـم از تخم و گاو و خر و بار خواه

بـکـش هرک بيکار بيني بـه ده

همـه کهـترانـند يکـسر تو مه

بدان موبد پيش نـفرين مـکـن

نـه بر آرزو راند او اين سـخـن

اگر يار خواهي ز درگاه شاه

فرستمـت چندانک خواهي بخواه

چو بشنيد پير اين سخـن شاد شد

از اندوه ديرينـه آزاد شد

هم‌انـگـه سوي خانه شد مرد پير

بياورد مردم سوي آبـگير

زمين را بـه آباد کردن گرفـت

هـمـه مرزها را سپردن گرفـت

ز همسايگان گاو و خر خواستـند

همـه دشـت يکـسر بياراستند

خود و مرزداران بکوشيد سـخـت

بکشـتـند هرجاي چندي درخت

چو يک برزن نيک آباد شد

دل هرک ديد اندران شاد شد

ازان جاي هرکس که بـگريخـتي

بـه مژگان همي خون فرو ريختي

چو آگاهي آمد ز آباد جاي

هـم از رنـج اين پير سر کدخداي

يکايک سوي ده نـهادند روي

بـه هر برزن آباد کردند جوي

هـمان مرغ و گاو و خر و گوسفند

يکايک برافزود بر کـشـتـمـند

درختي به هر جاي هرکس بکشت

شد آن جاي ويران چو خرم بهشت

بـه سالي سه ديگر بياراسـت ده

برآمد ز ورزش هـمـه کام مـه

چو آمد بـه هـنـگام خرم بـهار

سوي دشت نخچير شد شـهريار

ابا موبدش نام او روزبـه

چو هر دو رسيدند نزديک ده

نـگـه کرد فرخـنده بـهرام گور

جـهان ديد پرکشتمـند و سـتور

برآورده زو کاخـهاي بـلـند

هـمـه راغ و هامون پر از گوسفند

همـه راغ آب و همه دشت جوي

هـمـه ده پر از مردم خوب‌روي

پراگـنده بر کوه و دشـتـش بره

بـهـشـتي شده بوم او يکسره

بـه موبد چنين گفت کاي روزبـه

چـه کردي که ويران بد اين خوب ده

پراگـنده زو مردم و چارپاي

چـه دادي کـه آباد کردند جاي

بدو گفـت موبد که از يک سخـن

بـه پاي آمد اين شارستان کهـن

هـمان از يک انديشـه آباد شد

دل شاه ايران ازين شاد شد

مرا شاه فرمود کاين سـبز جاي

بـه دينار گنـج اندر آورد بـه پاي

بـترسيدم از کردگار جـهان

نـکوهيدن از کـهـتران و مـهان

بديدم چو يک دل دو انديشـه کرد

ز هر دو برآورد ناگاه کرد

همان چون به يک شهر دو کدخداي

بود بوم ايشان نـماند بـه جاي

برفتـم بگـفـتـم بـه پيران ده

کـه اي مهتران بر شما نيست مه

زنان کدخدايند و کودک هـمان

پرسـتار و مزدورتان اين زمان

چو مـهـتر شدند آنک بودند کـه

بـه خاک اندر آمد سر مرد مـه

بـه گفتار ويران شد اين پاک جاي

نکوهـش ز من دور و ترس از خداي

ازان پـس بريشان ببخـشود شاه

برفـتـم نـمودم دگرگونـه راه

يکي با خرد پير کردم بـه پاي

سـخـن‌گوي و بادانش و رهنماي

بـکوشيد و ويراني آباد کرد

دل زيردسـتان بدان شاد کرد

چو مهتر يکي گشت شد راي راست

بيفزود خوبي و کژي بـکاسـت

نـهاني بديشان نـمودم بدي

وزان پـس گـشادم در ايزدي

سـخـن بـهـتر از گوهر نامدار

چو بر جايگـه بر برندش بـه کار

خرد شاه بايد زبان پـهـلوان

چو خواهي کـه بي‌رنـج ماند روان

دل شاه تا جاودان شاد باد

ز کژي و ويراني آباد باد

چو بشنيد شاه اين سخن گفت زه

سزاوار تاجي تو اين روزبـه

بـبـخـشيد يک بدره دينار زرد

بران پرهـنر مرد بينـنده مرد

ورا خلعـت خـسروي ساختـند

سرش را بـه ابر اندر افراخـتـند