Poem460

Poem460

بـخـفـت آن شـب و بامداد پگاه

بيامد سوي دشـت نـخـچيرگاه

هـمـه راه و بي‌راه لشکر گذشت

چنان شد که يک ماه ماند او به دشت

سراپرده و خيمـه‌ها ساخـتـند

ز نخـچير دشـتي بـپرداخـتـند

کـسي را نيامد بران دشـت خواب

مي و گوشت نخچير و چنـگ و رباب

بيابان هـمي آتـش افروخـتـند

تر و خشک هيزم بسي سوخـتـند

برفـتـند بـسيار مردم ز شـهر

کـسي کـش ز دينار بايست بـهر

هـمي بود چندي خريد و فروخـت

بيابان ز لشـکر هـمي برفروخـت

ز نـخـچير دشـت و ز مرغان آب

هـمي يافـت خواهنده چندان کباب

کـه بردي بـه خروار تا خان خويش

بر کودک خرد و مـهـمان خويش

چو ماهي برآمد شـتاب آمدش

هـمي با بـتان راي خواب آمدش

بياورد لـشـکر ز نـخـچيرگاه

ز گرد سواران نديدند راه

هـمي رفـت لشـکر به کردار گرد

چـنين تا رخ روز شد لاژورد

يکي شارستان پيشش آمد بـه راه

پر از برزن و کوي و بازارگاه

بـفرمود تا لـشـکرش با بـنـه

گذارند و ماند خود او يک تـنـه

بـپرسيد تا مـهـتر ده کجاسـت

سر اندر کشيد و همي رفت راسـت

شکـسـتـه دري ديد پهن و دراز

بيامد خداوند و بردش نـماز

بـپرسيد کاين خانه ويران کراسـت

ميان ده اين جاي ويران چراسـت

خداوند گفـت اين سراي منسـت

هـمين بخـت بد رهنماي منست

نـه گاو ستم ايدر نه پوشش نه خر

نـه دانـش نه مردي نه پاي و نه پر

مرا ديدي اکـنون سرايم بـبين

بدين خانـه نـفرين بـه از آفرين

ز اسـپ اندر آمد بديد آن سراي

جـهاندار را سست شد دست و پاي

همـه خانـه سرگين بد از گوسفند

يکي طاق بر پاي و جاي بـلـند

بدو گـفـت چيزي ز بهر نشسـت

فراز آور اي مرد مـهـمان‌پرسـت

چـنين داد پاسـخ کـه بر ميزبان

بـه خيره چرا خـندي اي مرزبان

گر افـگـندني هيچ بودي مرا

مـگر مرد مـهـمان سـتودي مرا

نـه افگـندني هست و نه خوردني

نـه پوشيدني و نـه گـسـتردني

بـه جاي دگر خانه جويي رواسـت

کـه ايدر همـه کارها بي‌نواسـت

ورا گفـت بالـش نگـه کـن يکي

کـه تا برنـشينـم برو اندکي

بدو گـفـت ايدر نه جاي نکوسـت

هـمانا ترا شير مرغ آرزوسـت

پس‌انـگاه گفتـش که شير آر گرم

چـنان چون بيابي يکي نان نرم

چـنين داد پاسـخ که ايدو گـمان

کـه خوردي و گشـتي ازو شادمان

اگر نان بدي در تـنـم جان بدي

اگر چـند جانـم بـه از نان بدي

بدو گـفـت گر نيستت گوسفـند

کـه آمد بـه خان تو سرگين فگـند

چـنين داد پاسخ که شب تيره شد

مرا سر ز گـفـتار تو خيره شد

يکي خانـه بگزين که يابي پـلاس

خداوند آن خانـه دارد سـپاس

چـه باشي به نزديکي شوربخـت

کـه بسـتر کند شب ز برگ درخت

بـه زر تيغ داري بـه زربر رکيب

نـبايد کـه آيد ز دزدت نـهيب

ز يزدان بـترس و ز مـن دور باش

بـه هر کار چون من تو رنـجور باش

چو خانـه برين‌گونـه ويران بود

گذرگاه دزدان و شيران بود

بدو گـفـت اگر دزد شمشير مـن

بـبردي کـنون نيسـتي زير مـن

کديور بدو گـفـت زين در مرنـج

کـه در خان من کس نيابد سپنـج

بدو گـفـت شاه اي خردمـند پير

چه باشي به پيشم همي خيره خير

چنانـچون گمانـم هـم از آب سرد

بـبـخـشاي اي مرد آزادمرد

کديور بدو گـفـت کان آبـگير

بـه پيش اسـت کمـتر ز پرتاب تير

بـخور چـند خواهي و بردار نيز

چـه جويي بدين بي‌نوا خانـه چيز

هـمانا بديدي تو درويش مرد

ز پيري فرومانده از کارکرد

چـنين داد پاسـخ که گر مهـتري

نداري مکـن جـنـگ با لشـکري

چـه نامي بدو گـفـت فرشيدورد

نه بوم و نه پوشش نه خواب و نه خورد

بدو گـفـت بـهرام با کام خويش

چرا نان نـجويي بدين نام خويش

کديور بدو گـفـت کز کردگار

سرآيد مـگر بر مـن اين روزگار

نيايش کـنـم پيش يزدان خويش

بـبينـم مـگر بي‌تو ويران خويش

چرا آمدي در سراي تـهي

کـه هرگز نـبيني مـهي و بـهي

بگفـت اين و بگريست چندان به زار

کـه بـگريخـت ز آواز او شـهريار

بـخـنديد زان پير و آمد بـه راه

دمادم بيامد پـس او سـپاه

چو بيرون شد از نامور شارسـتان

بـه پيش اندر آمد يکي خارسـتان

تـبر داشـت مردي همي کند خار

ز لشـکر بـشد پيش او شـهريار

بدو گفـت مهـتر بدين شارسـتان

کرا داني اي دشـمـن خارسـتان

چـنين داد پاسـخ کـه فرشيدورد

بـماند همـه ساله بي‌خواب و خورد

مـگر گوسـفـندش بود صدهزار

هـمان اسپ و استر بود زين شمار

زمين پر ز آگـنده دينار اوسـت

کـه مه مغز بادش بتن‌بر مه پوست

شکـم گرسـنـه مانده تن برهنه

نـه فرزند و خويش نـه‌بار و بـنـه

اگر کشـتـمـندش فروشد بـه زر

يکي خانـه بومـش کـند پر گـهر

شبانش همي گوشت جوشد به شير

خود او نان ارزن خورد با پـنير

دو جامـه نديدسـت هرگز به هـم

ازويسـت هـم بر تـن او ستـم

چـنين گـفـت با خارزن شـهريار

کـه گر گوسفـندش نداني شـمار

بداني هـمانا کـجا دارد اوي

شـمارش بـتو گفت کي يارد اوي

چـنين گفـت کاي رزم ديده سوار

ازان خواستـه کـس نداند شـمار

بدان خارزن داد دينار چـند

بدو گفـت کاکـنون شدي ارجمـند

بـفرمود تا از ميان سـپاه

بيايد يکي مرد دانا بـه راه

کـجا نام آن مرد بـهرام بود

سواري دلير و دلارام بود

فرسـتاد با نامور سي سوار

گزين کرده شايسـتـه مردان کار

دبيري گزين کرد پرهيزگار

بدان‌سان کـه دانست کردن شـمار

بدان خارزن گـفـت ز ايدر برو

هـمي خارکـندي کـنون زر درو

ازان خواستـه ده يکي مر تراسـت

بدين مردمان راه بـنـماي راسـت

دل افرزو بد نام آن خارزن

گرازنده مردي بـه نيروي تـن

گرانـمايه اسـپي بدو داد و گفـت

کـه با باد بايد که گردي تو جـفـت

دل‌افروز بد گيتي افروز شد

چو آمد بـه درگاه پيروز شد

بياورد لشـکر بـه کوه و به دشـت

هـمي گوسفـند از عدد برگذشت

شـتر بود بر کوه ده کاروان

بـه هر کاروان بر يکي ساروان

ز گاوان ورز و ز گاوان شير

ز پشـم و ز روغن ز کشت و پـنير

هـمـه دشـت و کوه و بيابان کنام

کـس او را به گيتي ندانسـت نام

بيابان سراسر همـه کـنده سـم

هـمان روغـن گاو در سم به خـم

ز شيراز وز ترف سيصدهراز

شـتروار بد بر لـب جويبار

يکي نامـه بـنوشـت بـهرام هور

بـه نزد شـهـنـشاه بـهرام گور

نـخـسـت آفرين کرد بر کردگار

کـه اويسـت پيروز و پروردگار

دگر آفرين بر شـهـنـشاه کرد

کـه کيش بدي )را( نـگونـسار کرد

چـنين گـفـت کاي شهريار جهان

ز تو شاد يکـسر کـهان و مـهان

کز اندازه دادت هـمي بـگذرد

ازين خامـشي گـنـج کيفر برد

هـمـه کار گيتي بـه اندازه بـه

دل شاه ز انديشـه‌ها تازه بـه

يکي گـم شده نام فرشيدورد

نـه در بزمـگاه و نـه اندر نـبرد

ندانـسـت کـس نام او در جهان

ميان کـهان و ميان مـهان

نـه خسروپرست و نه يزدان‌شناس

ندانـسـت کردن به چيزي سپاس

چـنين خواستـه گسترد در جهان

تـهي‌دسـت و پر غم نشسته نهان

بـه بيداد ماند هـمي داد شاه

منـه پـند گـفـتار مـن بر گناه

پي افگـن يکي گنج زين خواستـه

سيوم سال را گردد آراسـتـه

دبيران دانـنده را خواندم

برين کوه آباد بـنـشاندم

شـمارش پديدار نامد هـنوز

نويسـنده را پشـت برگشـت کوز

چـنين گـفـت گوينده کاندر زمين

ورا زر و گوهر فزونـسـت زين

برين کوهـسارم دو ديده بـه راه

بدان تا چـه فرمان دهد پيشـگاه

ز مـن باد بر شاه ايران درود

بـمان زنده تا نام تارسـت و پود

هيوني برافـگـند پويان بـه راه

بدان تا برد نامـه نزديک شاه

چو آن نامـه برخواند بـهرام‌گور

بـه دلـش اندر افتارد زان کار شور

دژم گـشـت و ديده پر از آب کرد

بروهاي جـنـگي پر از تاب کرد

بـفرمود تا پيش او شد دبير

قلـم خواسـت رومي و چيني حرير

نـخـسـت آفرين کرد بر کردگار

خداوند پيروز و بـه روزگار

خداوند دانايي و فرهي

خداوند ديهيم شاهـنـشـهي

نبـشـت آن کـه گر دادگر بودمي

هـمين مرد را رنـج نـنـمودمي

نياورد گرد اين ز دزدي و خون

نـبد هـم کـسي را به بد رهنمون

هـمي بد که اين مرد بد ناسـپاس

ز يزدان نـبودش بـه دل در هراس

يکي پاسـبان بد برين خواسـتـه

دل و جان ز افزون شدن کاسـتـه

بدين دشت چه گرگ و چه گوسفـند

چو باشد بـه پيکار و ناسودمـند

بـه زير زمين در چه گوهر چه سنگ

کزو خورد و پوشش نيايد به چـنـگ

نـسازيم ازان رنـج بـنياد گـنـج

نـبـنديم دل در سراي سپـنـج

فريدون نـه پيداسـت اندر جـهان

هـمان ايرج و سلم و تور از مـهان

هـمان جـم و کاوس با کيقـباد

جزين نامداران کـه داريم ياد

پدرم آنـک زو دل پر از درد بود

نـبد دادگر ناجوانـمرد بود

کـسي زين بزرگان پديدار نيسـت

بدين با خداوند پيکار نيسـت

تو آن خواسته گرد کن هرچ هسـت

ببخـش و مبر زان به يک چيز دست

کـسي را کـه پوشيده دارد نياز

کـه از بد هـمي دير يابد جواز

هـمان نيز پيري که بيکار گـشـت

بـه چشـم گرانمايگان خوار گشت

دگر هرک چيزيش بود و بـخورد

کـنون ماند با درد و با بادسرد

کـسي را که نامست و دينار نيست

بـه بازارگاني کسـش يار نيسـت

دگر کودکاني کـه بيني يتيم

پدر مرده و مانده بي زر و سيم

زناني که بي‌شوي و بي‌پوشـش‌اند

کـه کاري ندانند و بي‌کوشـش‌اند

بريشان ببخـش اين همه خواستـه

برافروز جان و روان کاسـتـه

تو با آنـک رفتي سوي گـنـج باد

هـمـه داد و پرهيزگاريت باد

نـهان کرده دينار فرشيدورد

بدو مان هـمي تا نـماند بـه درد

مر او را چه دينار و گوهر چـه خاک

چو بايسـت کردن همي در مـغاک

سـپـهر گراينده يار تو باد

هـمان داد و پرهيز کار تو باد

نـهادند بر نامـه‌بر مـهر شاه

فرسـتاد برگـشـت و آمد بـه راه