Poem516

Poem516

رسيدند بـهرام و خـسرو بـهـم

گـشاده يکي روي و ديگر دژم

نشسـتـه جـهاندار بر خنگ عاج

فريدون يل بود با فر وتاج

زديباي زربـفـت چيني قـباي

چو گردوي پيش اندرون رهـنـماي

چو بندوي و گستهم بردسـت شاه

چو خراد برزين زرين کـلاه

هـه غرقـه در آهـن و سيم و زر

نـه ياقوت پيدانـه زرين کـمر

چو بـهرام روي شـهـنـشاه ديد

شد از خشـم رنـگ رخـش ناپديد

ازان پس چنين گفت با سرکـشان

کـه اين روسـپي زاده بدنـشان

زپـسـتي و کـندي بمردي رسيد

توانـگر شد و رزمـگـه برکـشيد

بياموخـت آيين شاهـنـشـهان

بزودي سرآرم بدو برجـهان

بـبينيد لـشـکرش راسر به سر

کـه تا کيسـت زيشان يکي نامور

سواري نـبينـم هـمي رزم جوي

کـه بامـن بروي اندر آرند روي

بـبيند کـنون کار مردان مرد

تـگ اسـپ وشمـشير وگرز نبرد

هـمان زخـم گوپال وباران تير

خروش يلان بر ده ودار وگير

ندارد باوردگـه پيل پاي

چومـن با سـپاه اندر آيم زجاي

ز آواز مـن کوه ريزان شود

هژبر دلاور گريزان شود

بـخـنـجر بدريا بر افـسون کنيم

بيابان سراسر پرازخون کـنيم

بگـفـت و برانگيخـت ابلق زجاي

توگـفـتي شد آن باره پران هماي

يکي تـنـگ آورد گاهي گرفـت

بدو مانده بد لشکر اندر شگـفـت

ز آورد گـه شد سوي نـهروان

هـمي‌بود بر پيش فرخ جوان

تـني چـند با او ز ايرانيان

همـه بستـه برجنگ خسرو ميان

چنين گفت خسرو که اي سرکشان

ز بـهرام چوبين کـه دارد نـشان

بدو گـفـت گردوي کاي شـهريار

نـگـه کـن بران مرد ابلـق سوار

قـبايش سـپيد و حـمايل سياه

هـمي‌راند ابـلـق ميان سـپاه

جـهاندار چون ديد بـهرام را

بدانـسـتـش آغاز و فرجام را

چـنين گـفـت کان دودگون دراز

نشسـتـه بران ابـلـق سرفراز

بدو گفـت گردوي که آري هـمان

نـبردسـت هرگز بـه نيکي گمان

چـنين گـفـت کز پهلو کوژپشت

بـپرسي سخـن پاسخ آرد درشت

هـمان خوک بيني و خوابيده چشم

دل آگـنده دارد تو گويي بخـشـم

بديده نديدي مر او را بدسـت

کـجا در جـهان دشمن ايزدسـت

نـبينـم هـمي در سرش کهتري

نيابد کـس او را بـفرمانـبري

ازان پس به بندوي و گستهم گفـت

کـه بگـشايم اين داستان از نهفت

کـه گر خر نيايد بـه نزديک بار

توبار گران را بـنزد خر آر

چو بـفريفـت چوبينـه را نره ديو

کـجا بيند او راه گيهان خديو

هرآن دل کـه از آز شد دردمـند

نيايدش کار بزرگان پـسـند

جز از جنگ چو بينه را راي نيسـت

بـه دل‌ش اندرون داد را جاي نيست

چوبر جنگ رفتن بسي شد سخـن

نـگـه کرد بايد ز سر تا بـبـن

کـه داندکـه در جنگ پيروز کيست

بدان سردگر لشـکر افروز کيسـت

برين گونـه آراستـه لـشـکري

بـپرخاش بـهرام يل مـهـتري

دژاگاه مردي چو ديو سـترگ

سـپاهي بـکردار درنده گرگ

گر اي دون که باشيم همداسـتان

نـباشد مرا نـنـگ زين داسـتان

بـپرسـش يکي پيش دستي کنم

ازان بـه که در جنگ سستي کنـم

اگر زو بر اندازه يابـم سـخـن

نوآيين بديهاش گردد کـهـن

زگيتي يکي گوشـه اورا دهـم

سـپاسي ز دادن بدو برنـهـم

هـمـه آشـتي گردد اين جنگ ما

برين رزمگـه جستـن آهـنـگ ما

مرا ز آشـتي سودمـندي بود

خرد بي‌گـمان تاج بـندي بود

چو بازارگاني کـند پادشا

ازو شاد باشد دل پارسا

بدو گفـت گستهـم کاي شـهريار

انوشـه بدي تا بود روزگار

هـمي گوهر افشاني اندر سخـن

تو داناتري هرچ بايد بـکـن

تو پردادي و بـنده بيدادگر

توپرمـغزي و او پر از باد سر

چوبـشـنيد خـسرو بـپيمود راه

خرامان بيامد بـه پيش سـپاه

بـپرسيد بـهرام يل را ز دور

همي‌جسـت هنـگامـه رزم سور

ببـهرام گـفـت اي سرافراز مرد

چگونـسـت کارت بـه دشت نبرد

تودرگاه را هـمـچو پيرايه‌اي

هـمان تـخـت وديهيم را مايه‌اي

سـتون سـپاهي بهـنـگام رزم

چوشمـع درخشـنده هنـگام بزم

جـهانـجوي گردي و يزدان پرست

مداراد دارنده باز از تودسـت

سـگاليده‌ام روزگار تو را

بـخوبي بـسيجيده کارتو را

تو را با سـپاه تو مهـمان کـنـم

زديدار تو رامـش جان کـنـم

سـپـهدار ايرانـت خوانـم بداد

کـنـم آفرينـنده را بر تو ياد

سخنـهاش بـشـنيد بـهرام گرد

عـنان باره تيزتـگ را سـپرد

هـم از پشت آن باره بردش نـماز

هـمي‌بود پيشـش زماني دراز

چـنين داد پاسـخ مر ابلـق سوار

کـه مـن خرمـم شاد وبه روزگار

تو را روزگار بزرگي مـباد

نـه بيداد داني ز شاهي نـه داد

الان شاه چون شـهرياري کـند

ورا مرد بدبـخـت ياري کـند

تو را روزگاري سـگاليده‌ام

بـنوي کـمـنديت ماليده‌ام

بزودي يکي دار سازم بـلـند

دو دستـت ببـندم بخـم کمـند

بياويزمـت زان سزاوار دار

بـبيني ز مـن تـلـخي روزگار

چو خـسرو ز بهرام پاسـخ شـنيد

برخـساره شد چون گل شنبـليد

چـنين داد پاسخ که اي ناسـپاس

نـگويد چـنين مرد يزدان شـناس

چو مـهـمان بـخوان توآيد ز دور

تو دشـنام سازي بهـنـگام سور

نـه آيين شاهان بود زين نـشان

نـه آن سواران گردنـکـشان

نـه تازي چـنين کرد ونـه پارسي

اگر بـشـمري سال صدبار سي

ازين نـنـگ دارد خردمـند مرد

بـگرد در ناسـپاسي مـگرد

چو مـهـمانـت آواز فرخ دهد

برين گونـه بر ديو پاسـخ دهد

بـترسـم کـه روز بد آيدت پيش

کـه سرگشته بينمت بر راي خويش

تو را چاره بر دست آن پادشاسـت

کـه زندسـت جاويد وفرانرواسـت

گـنـهـکار يزداني وناسـپاس

تـن اندر نکوهـش دل اندر هراس

مرا چون الان شاه خواني هـمي

زگوهر بيک سوم داني هـمي

مـگر ناسزايم بشاهـنـشـهي

نزيباسـت برمـن کـلاه مـهي

چون کـسري نيا وچوهرمز پدر

کرا داني ازمـن سزاوارتر

ورا گـفـت بـهرام کاي بدنـشان

بـه گـفـتار و کردار چون بيهشان

نخسـتين ز مهمان گشادي سخن

سرشـتـت بدوداستانـت کهـن

تو را با سخنـهاي شاهان چـه کار

نـه فرزانـه مردي نه جنگي سوار

الان شاه بودي کـنون کـهـتري

هـم ازبـنده بـندگان کـمـتري

گـنـه کارتر کـس توي درجـهان

نـه شاهي نـه زيباسري ازمـهان

بـشاهي مرا خواندند آفرين

نـمانـم کـه پي برنـهي برزمين

دگرآنـک گفـتي کـه بداخـتري

نزيبد تو را شاهي و مـهـتري

ازان گـفـتـم اي ناسزاوار شاه

کـه هرگز مـبادي تو درپيش گاه

کـه ايرانيان بر تو بر دشـمـنـند

بـکوشـند و بيخـت زبـن برکنند

بدرند بر تـنـت بر پوسـت ورگ

سـپارند پـس استخوانـت بسگ

بدو گفـت خـسرو که‌اي بدکنـش

چراگتـشـه‌اي تـند وبرتر منـش

کـه آهوسـت بر مرد گفتار زشت

تو را اندر آغاز بود اين سرشـت

ز مـغز تو بگسسـت روشـن خرد

خـنـک نامور کو خرد پرودرد

هرآن ديو کايد زمانـش فراز

زبانـش بـه گـفـتار گردد دراز

نخواهـم کـه چون تو يکي پهلوان

بـتـندي تـبـه گردد و ناتوان

سزد گر ز دل خشـم بيرون کـني

نـجوشي وبر تيزي افسون کـني

ز دارنده دادگر يادکـن

خرد را بدين ياد بـنياد کـن

يکي کوه داري بزير اندورن

کـه گر بـنـگري برتر از بيسـتون

گر از تو يکي شـهريار آمدي

مـغيلان بي‌بر بـبار آمدي

تو را دل پرانديشه مـهـتريسـت

بـبينيم تا راي يزدان بـچيسـت

ندانـم کـه آمخـتـت اين بد تني

تو را با چـنين کيش آهرمـني

هران کاين سخن با تو گويد هـمي

بـه گـفـتار مرگ تو جويد هـمي

بـگـفـت وفرود آمد از خنگ عاج

ز سر بر گرفـت آن بـهاگير تاج

بـناليد و سر سوي خورشيد کرد

زيزدان دلـش پرزاميد کرد

چـنين گـفـت کاي روشن دادگر

درخـت اميد از تو آيد بـبر

تو داني که بر پيش اين بنده کيست

کزين نـنـگ بر تاج بايد گريسـت

وزانـجا سـبـک شد بـجاي نماز

هـمي‌گـفـت با داور پاک راز

گر اين پادشاهي زتـخـم کيان

بـخواهد شدن تا نـبـندم ميان

پرسـتـنده باشـم باتـشـکده

نـخواهـم خورش جز زشير دده

ندارم بـه گـنـج اندرون زر وسيم

بـگاه پرستـش بپوشـم گـليم

گر اي دون که اين پادشاهي مراست

پرسـتـنده و ايمـن و داد و راست

تو پيروز گردان سـپاه مرا

بـه بـنده مده تاج وگاه مرا

اگرکام دل يابـم اين تاج واسـپ

بيارم دمان پيش آذرگـشـسـپ

هـمين ياره وطوق واين گوشوار

هـمين جامـه زر گوهرنـگار

هـمان نيزده بدره دينار زرد

فـشانـم برين گـنـبد لاژورد

پرسـتـندگان رادهـم ده هزار

درم چون شوم برجـهان شـهريار

زبـهراميان هرک گردد اسير

بـه پيش من آرد کسي دستـگير

پرسـتـنده فرخ آتـش کـنـم

دل موبد و هيربد خوش کـنـم

بگـفـت اين وز خاک برپاي خاست

سـتـمديده گوينده بود راسـت

زجاي نيايش بيامد چوگرد

بـه بـهرام چوبينـه آواز کرد

کـه‌اي دوزخي بـنده ديو نر

خرد دور و دور از تو آيين وفر

ستمـگاره ديويسـت با خشم و زور

کزين گونـه چـشـم تو را کرد کور

بـجاي خرد خشـم و کين يافـتي

زديوان کـنون آفرين يافـتي

تو را خارستان شارسـتاني نـمود

يکي دوزخي بوسـتاني نـمود

چراغ خرد پيش چشـمـت بـمرد

زجان و دلـت روشـنايي بـبرد

نـبودسـت جز جادوي پرفريب

کـه اندر بلـندي نمودت نـشيب

بـشاخي هـمي يازي امروز دست

کـه برگـش بود زهر وبارش کبست

نجسـتـسـت هرگز تـبار تواين

نـباشد بـجوينده بر آفرين

تو را ايزد اين فر و برزت نداد

نياري ز گرگين ميلاد ياد

ايا مرد بدبـخـت وبيدادگر

بـنابودنيها گـماني مـبر

کـه خرچنـگ رانيسـت پرعـقاب

نـپرد عـقاب از بر آفـتاب

بـه يزدان پاک وبتـخـت وکـلاه

کـه گر مـن بيابم تو را بي‌سـپاه

اگر برزنـم بر تو برباد سرد

ندارمـت رنـجـه زگرد نـبرد

سخنـها شـنيديم چندي درشت

بـه پيروزگر بازهشـتيم پـشـت

اگر مـن سزاوار شاهي نيم

مـبادا کـه در زير دسـتي زيم

چـنين پاسـخـش داد بـهرام باز

کـه اي بي خرد ريمـن ديوساز

پدرت آن جـهاندار دين دوسـت مرد

کـه هرگز نزد برکـسي باد سرد

چـنو مرد را ارج نـشـناخـتي

بـخواري زتـخـت اندرانداخـتي

پـس او جـهاندار خواهي بدن

خردمـند و بيدار خواهي بدن

تو ناپاکي و دشـمـن ايزدي

نـبيني زنيکي دهـش جزبدي

گر اي دون کـه هرمزد بيداد بود

زمان و زمين زو بـفرياد بود

تو فرزند اويي نـباشد سزا

بـه ايران و توران شده پادشا

تو را زندگاني نـبايد نـه تـخـت

يکي دخمه يي بس که دوري زبخت

هـم ان کين هرمز کنم خواسـتار

دگرکاندر ايران مـنـم شـهريار

کـنون تازه کن برمن اين داسـتان

کـه از راستان گشت همداسـتان

کـه تو داغ بر چشم شاهان نـهي

کـسي کو نـهد نيز فرمان دهي

ازان پس بيابي که شاهي مراسـت

ز خورشيد تا برج ماهي مراسـت

بدو گفـت خـسرو که هرگز مـباد

کـه باشد بدرد پدر بـنده شاد

نوشـتـه چـنين بود وبود آنچ بود

سـخـن بر سخـن چند بايد فزود

تو شاهي همي‌سازي از خويشتـن

کـه گر مرگـت آيد نيابي کـفـن

بدين اسـپ و برگسـتوان کـسان

يکي خـسروي بارزو نارسان

نـه خان و نـه مان و نـه بوم ونژاد

يکي شـهرياري ميان پر زباد

بدين لـشـکر و چيز ونامي دروغ

نـگيري بر تـخـت شاهي فروغ

زتو پيش بودند کـنداوران

جـهانـجوي و با گرزهاي گران

نجسـتـند شاهي کـه کهتر بدند

نـه اندر خور تخـت و افـسر بدند

هـمي هرزمان سرفرازي بخشـم

هـمي آب خشم اندرآري بچشـم

بـجوشد هـمي برتنـت بدگمان

زمانـه بـخـشـم آردت هر زمان

جـهاندار شاهي ز داد آفريد

دگر از هـنر وز نژاد آفريد

بدان کـس دهد کو سزاوارتر

خرددارتر هـم بي آزارتر

الان شاه ما را پدر کرده بود

کـجا برمـن ازکارت آزرده بود

کـنون ايزدم داد شاهـنـشـهي

بزرگي و تـخـت و کـلاه مـهي

پذيرفـتـم اين از خداي جـهان

شـناسـنده آشـکار ونـهان

بدسـتوري هرمز شـهريار

کـجا داشـت تاج پدر يادگار

ازان نامور پر هـنر بـخردان

بزرگان وکارآزموده ردان

بدان دين که آورده بود از بهـشـت

خرديافـتـه پيرسر زردهـشـت

کـه پيغـمـبر آمد بلهراسـپ داد

پذيرفـت زان پس بگشتاسـپ داد

هرآنکـس کـه ما را نمودست رنج

دگر آنـک ازو يافتسـتيم گـنـج

هـمـه يکـسر اندر پـناه منـند

اگر دشـمـن ار نيک خواه منـند

هـمـه بر زن وزاده بر پادشا

نـخوانيم کـس را مـگر پارسا

ز شـهري که ويران شداندر جـهان

بـجايي کـه درويش باشد نـهان

توانـگر کـمـن مرد درويش را

پراگـنده و مردم خويش را

همـه خارستانها کنم چون بهشت

پر از مردم و چارپايان وکـشـت

بـمانـم يکي خوبي اندر جـهان

کـه نامـم‌پـس از مرگ نبود نهان

بياييم و دل را تو رازو کـنيم

بـسـنـجيم ونيرو بـبازو کـنيم

چو هرمز جـهاندار وباداد بود

زمين و زمانـه بدو شاد بود

پـسر بي‌گـمان از پدر تخت يافت

کـلاه و کمر يافت و هم بخت يافت

تو اي پرگـناه فريبـنده مرد

کـه جسـتي نخستين ز هرمز نبرد

نـبد هيچ بد جز بـفرمان تو

وگر تنـبـل و مـکر ودسـتان تو

گر ايزد بـخواهد مـن از کين شاه

کـنـم بر تو خورشيد روشن سياه

کـنون تاج را درخور کار کيسـت

چو مـن ناسزايم سزاوار کيسـت

بدو گـفـت بـهرام کاي مرد گرد

سزا آن بود کز تو شاهي بـبرد

چو از دخـت بابـک بزاد اردشير

کـه اشـکانيان را بدي دار وگير

نـه چون اردشير اردوان را بکشـت

بـنيرو شد و تختش آمد بمـشـت

کـنون سال چون پانصد برگذشـت

سر تاج ساسانيان سرد گـشـت

کـنون تخـت و ديهيم را روز ماست

سرو کار با بـخـت پيروز ماسـت

چو بينيم چـهر تو وبـخـت تو

سـپاه وکـلاه تو وتـخـت تو

بيازم بدين کار ساسانيان

چوآشفـتـه شيري که گردد ژيان

زدفـتر همـه نامـشان بسـترم

سر تـخـت ساسانيان بـسـپرم

بزرگي مر اشـکانيان را سزاسـت

اگر بـشـنود مرد داننده راسـت

چـنين پاسـخ آورد خـسرو بدوي

کـه‌اي بيهده مرد پيکار جوي

اگر پادشاهي زتـخـم کيان

بـخواهد شدن تو کيي درجـهان

هـمـه رازيان از بنـه خود کـنيد

دو رويند وز مردمي برچيند

نخـسـت از ري آمد سپاه اندکي

کـه شد با سپاه سـکـندر يکي

ميان را بـبـسـتـند با روميان

گرفـتـند ناگاه تـخـت کيان

ز ري بود ناپاکدل ماهيار

کزو تيره شد تـخـم اسـفـنديار

ازان پـس بـبـسـتـند ايرانيان

بـکينـه يکايک کـمر بر ميان

نيامد جـهان آفرين را پـسـند

ازيشان بـه ايران رسيد آن گزند

کـلاه کيي بر سر اردشير

نـهاد آن زمان داور دسـتـگير

بـتاج کيان او سزاوار بود

اگر چـند بي‌گـنـج ودينار بود

کـنون نام آن نامداران گذشـت

سخـن گفتـن ماهمـه بادگشت

کـنون مـهـتري را سزاوار کيست

جـهان را بـنوي جهاندار کيسـت

بدو گفـت بـهرام جنـگي منـم

کـه بيخ کيان را زبـن برکـنـم

چـنين گفت خسرو که آن داستان

کـه دانـنده يادآرد ازباسـتان

کـه هرگز بـنادان وبي‌راه وخرد

سـليح بزرگي نـبايد سـپرد

کـه چون بازخواهي نيايد بدسـت

کـه دارنده زان چيزگشتست مست

چـه گفت آن خردمند شيرين سخن

کـه گر بي‌بـنانرا نـشاني ببـن

بـفرجام کارآيدت رنـج ودرد

بـگرد درناسـپاسان مـگرد

دلاور شدي تيز وبرترمـنـش

ز بد گوهر آمد تو را بدکـنـش

تو را کرد سالار گردنـکـشان

شدي مـهـتر اندر زمين کـشان

بران تخـت سيمين وآن مـهرشاه

سرت مسـت شد بازگشـتي ز راه

کـنون نام چوبينـه بهرام گشـت

همان تخت سيمين تو را دام گشت

بران تـخـت برماه خواهي شدن

سپـهـبد بدي شاه خواهي شدن

سـخـن زين نشان مرد دانا نگفت

برآنـم کـه با ديو گشتي تو جفت

بدو گـفـت بـهرام کاي بدکنـش

نزيبد هـمي بر تو جز سرزنـش

تو پيمان يزدان نداري نـگاه

هـمي ناسزا خواني اين پيشـگاه

نـهي داغ بر چشـم شاه جـهان

سـخـن زين نشان کي بود درنهان

هـمـه دوسـتان بر تو بر دشمنند

بـه گـفـتار با تو به دل بامنـند

بدين کار خاقان مرا ياورسـت

هـمان کاندر ايران وچين لشکرست

بزرگي مـن از پارس آرم بري

نـمانـم کزين پـس بود نام کي

برافرازم اندر جـهان داد را

کـنـم تازه آيين ميلاد را

مـن از تـخـمـه نامور آرشـم

چو جـنـگ آورم آتش سرکشـم

نـبيره جـهانـجوي گرگين منـم

هـم آن آتـش تيز برزين مـنـم

بـه ايران بران راي بد ساوه‌شاه

کـه نـه تخـت ماند نه مهر وکلاه

کـند با زمين راسـت آتـشـکده

نـه نوروز ماند نـه جـشـن سده

هـمـه بـنده بودند ايرانيان

برين بوم تا مـن ببـسـتـم ميان

تو خودکامـه را گر نداني شـمار

بروچارصد بار بـشـمر هزار

زپيلان جـنـگي هزار و دويسـت

کـه گفتي که بر راه برجاي نيست

هزيمـت گرفـت آن سـپاه بزرگ

مـن از پس خروشان چوديو سترگ

چـنان دان که کس بي‌هنر درجهان

بـخيره نـجويد نشسـت مـهان

هـمي بوي تاج آيد ازمـغـفرم

هـمي تـخـت عاج آيد از خنجرم

اگر با تو يک پـشـه کين آورد

زتـخـتـت بروي زمين آورد

بدو گفـت خسرو کـه‌اي شوم پي

چرا ياد گرگين نـگيري بري

کـه اندر جـهان بود وتختش نـبود

بزرگي و اورنـگ وبخـتـش نـبود

ندانـسـت کـس نام او در جهان

فرومايه بد درميان مـهان

بيامد گرانـمايه مـهران سـتاد

بـشاه زمانـه نـشان تو داد

زخاک سياهـت چـنان برکـشيد

شد آن روز برچـشـم تو ناپديد

تو را داد گـنـج وسـليح وسـپاه

درفـش تهمتـن درفـشان چو ماه

نـبد خواسـت يزدان که ايران زمين

بويراني آرند ترکان چين

تو بودي بدين جنـگـشان يارمـند

کـلاهـت برآمد بابر بـلـند

چو دارنده چرخ گردان بـخواسـت

کـه آن پادشا را شود کار راسـت

تو زان مايه مر خويشتـن را نـهي

کـه هرگز نديدي بـهي و مـهي

گرين پادشاهي زتـخـم کيان

بـخواهد شدن تو چه بـندي ميان

چواسـکـندري بايد اندر جـهان

کـه تيره کـند بخت شاهنشـهان

توبا چـهره ديو و با رنـگ وخاک

مـبادي بـگيتي جزاندر مـغاک

زبي راهي وکارکرد تو بود

کـه شد روز برشاه ايران کـبود

نوشـتي هـمان نام مـن بر درم

زگيتي مرا خواسـتي کرد کـم

بدي را تو اندر جـهان مايه‌اي

هـم از بي‌رهان برترين پايه‌اي

هران خون که شد درجهان ريختـه

توباشي بران گيتي آويخـتـه

نيابي شـب تيره آن را بـخواب

کـه جويي هـمي روز در آفـتاب

ايا مرد بدبـخـت بيدادگر

هـمـه روزگارت بـکژي مـبر

زخـشـنودي ايزد انديشـه کـن

خردمـندي و راسـتي پيشه کـن

کـه اين بر من و تو هـمي‌بـگذرد

زمانـه دم ما هـمي‌بـشـمرد

کـه گويد کژي بـه از راسـتي

بـکژي چرا دل بياراسـتي

چو فرمان کني هرچ خواهي تو راست

يکي بهر ازين پادشاهي تو راسـت

بدين گيتي اندر بزي شادمان

تـن آسان و دور از بد بدگـمان

وگر بـگذري زين سراي سپـنـج

گـه بازگشتـن نـباشي بـه رنج

نـشايد کزين کـم کـنيم ارفزون

کـه زردشـت گويد بزند اندرون

کـه هرکـس که برگردد از دين پاک

زيزدان ندارد بـه دل بيم وباک

بـسالي هـمي‌داد بايدش پـند

چو پـندش نـباشد ورا سودمـند

بـبايدش کشـتـن بـفرمان شاه

فکـندن تـن پرگناهـش بـه راه

چو بر شاه گيتي شود بدگـمان

بـبايدش کشتـن هـم اندر زمان

بريزند هـم بي‌گـمان خون تو

هـمين جستـن تـخـت وارون تو

کـنون زندگانيت ناخوش بود

وگر بـگذري جايت آتـش بود

وگر دير ماني برين هـم نـشان

سر از شاه وز داد يزدان کـشان

پـشيماني آيدت زين کار خويش

ز گـفـتار ناخوب و کردار خويش

تو بيماري وپـند داروي تـسـت

بـگوييم تا تو شوي تـن درسـت

وگر چيزه شد بردلـت کام ورشـک

سـخـن گوي تا ديگر آرم پزشـک

پزشـک تو پـندسـت و دارو خرد

مـگر آز تاج از دلـت بـسـترد

بـه پيروزي اندر چنين کـش شدي

وز انديشـه گنـج سرکـش شدي

شـنيدي کـه ضحاک شد ناسپاس

ز ديو و ز جادو جـهان پرهراس

چو زو شد دل مـهـتران پر ز درد

فريدون فرخـنده با او چـه کرد

سپاهـت همـه بـندگان منـند

بـه دل زنده و مردگان مـنـند

ز تو لختـکي روشـني يافـتـند

بدين سان سر از داد برتافـتـند

چومـن گـنـج خويش آشکارا کنم

دل جـنـگيان پرمدارا کـنـم

چو پيروز گـشـتي تو برساوه شاه

برآن برنـهادند يکـسر سـپاه

کـه هرگز نبينند زان پس شکست

چو از خواسته سير گشتند ومسـت

نـبايد کـه بردسـت من بر هلاک

شوند اين دليران بي‌بيم وباک

تو خواهي که جنگي سـپاهي گران

هـمـه نامداران و کـنداوران

شود بوم ايران ازيشان تـهي

شـکـسـت اندر آيد بتخت مهي

کـه بد شاه هنـگام آرش بـگوي

سرآيد مـگر بر من اين گفـت وگوي

بدو گـفـت بـهرام کان گاه شاه

مـنوچـهر بد با کـلاه و سـپاه

بدو گفـت خـسرو که‌اي بدنـهان

چوداني کـه او بود شاه جـهان

نداني کـه آرش ورا بـنده بود

بـفرمان و رايش سرافـکـنده بود

بدو گـفـت بـهرام کز راه داد

تواز تـخـم ساساني اي بد نژاد

کـه ساسان شبان وشبان زاده بود

نـه بابـک شـباني بدو داده بود

بدو گفـت خـسرو که‌اي بدکنـش

نـه از تخم ساسان شدي برمنش

دروغسـت گـفـتار تو سر به سر

سخـن گفـتـن کژ نـباشد هنر

تو از بدتـنان بودي وبي‌بـنان

نـه از تخم ساسان رسيدي بـنان

بدو گـفـت بـهرام کاندر جـهان

شـباني ز ساسان نـگردد نـهان

ورا گفـت خـسرو که دارا بـمرد

نـه تاج بزرگي بـساسان سـپرد

اگر بخـت گـم شد کـجا شد نژاد

نيايد ز گـفـتار بيداد داد

بدين هوش واين راي واين فرهي

بـجويي هـمي تخت شاهنشهي

بگـفـت و بخـنديد وبرگشت زوي

سوي لـشـکر خويش بنـهاد روي

زخاقانيان آن سـه ترک سـترگ

کـه ارغـنده بودند برسان گرگ

کـجا گـفـتـه بودند بـهرام را

کـه ما روز جـنـگ از پي نام را

اگر مرده گر زنده بالاي شاه

بـنزد تو آريم پيش سـپاه

ازيشان سواري کـه ناپاک بود

دلاور بد و تـند و ناباک بود

هـمي‌راند پرخاشـجوي و دژم

کمـندي بـبازو و درون شست خم

چو نزديکـتر گشـت با خنـگ عاج

هـمي‌بود يازان بـپرمايه تاج

بينداخـت آن تاب داده کـمـند

سرتاج شاه اندرآمد بـبـند

يکي تيغ گستـهـم زد برکـمـند

سرشاه را زان نيامد گزند

کـمان را بزه کرد بـندوي گرد

بـتير از هوا روشـنايي بـبرد

بدان ترک بدساز بـهرام گـفـت

کـه جز خاک تيره مبادت نهـفـت

کـه گفتـت که با شاه رزم آزماي

نديدي مرا پيش اوبربـپاي

پـس آمد بلشـکر گـه خويش باز

روانـش پر ازدرد وتـن پرگداز