Poem166

Poem166

نـگـه کرد گرسيوز نامدار

سواران ترکان گزيده هزار

خـنيده سـپاه اندرآورد گرد

بـشد شادمان تا سياووش گرد

سياوش چو بشنيد بـسـپرد راه

پذيره شدش تازيان با سـپاه

گرفـتـند مر يکدگر را کـنار

سياوش بـپرسيد از شـهريار

بـه ايوان کـشيدند زان جايگاه

سياوش بياراسـت جاي سـپاه

دگر روز گرسيوز آمد پـگاه

بياورد خـلـعـت ز نزديک شاه

سياوش بدان خلـعـت شـهريار

نگـه کرد و شد چون گل اندر بهار

نـشـسـت از بر باره گام زن

سواران ايران شدند انـجـمـن

همـه شـهر و برزن يکايک بدوي

نـمود و سوي کاخ بـنـهاد روي

هـم آنگـه به نزد سياوش چو باد

سواري بيامد ورا مژده داد

کـه از دخـتر پـهـلوان سـپاه

يکي کودک آمد بـه مانـند شاه

ورا نام کردند فرخ فرود

بـه تيره شب آمد چو پيران شنود

بـه زودي مرا با سواري دگر

بگفـت اينـک شو شاه را مژده بر

هـمان مادر کودک ارجـمـند

جريره سر بانوان بـلـند

بـفرمود يکـسر بـه فرمانـبران

زدن دسـت آن خرد بر زعـفران

نـهادند بر پـشـت اين نامـه بر

کـه پيش سياووش خودکامـه بر

بـگويش که هر چند من سالخورد

بدم پاک يزدان مرا شاد کرد

سياوش بدو گـفـت گاه مـهي

ازين تخـمـه هرگز مبادا تـهي

فرسـتاده را داد چـندان درم

کـه آرنده گشت از کـشيدن دژم

بـه کاخ فرنـگيس رفتـند شاد

بديد آن بزرگي فرخ نژاد

پرسـتار چـندي بـه زرين کلاه

فرنـگيس با تاج در پيش‌گاه

فرود آمد از تـخـت و بردش نـثار

بـپرسيدش از شهر و ز شـهريار

دل و مـغز گرسيوز آمد بـه جوش

دگرگونـه‌تر شد بـه آيين و هوش

بـه دل گفت سالي چنين بـگذرد

سياوش کسي را به کس نشـمرد

همش پادشاهيست و هم تاج و گاه

همش گنج و هم دانش و هم سپاه

نـهان دل خويش پيدا نـکرد

هـمي بود پيچان و رخـساره زرد

بدو گفت برخوردي از رنـج خويش

همه سال شادان دل از گنج خويش

نـهادند در کاخ زرين دو تـخـت

نشسـتـند شادان دل و نيک‌بخت

نوازنده رود با ميگـسار

بيامد بر تـخـت گوهرنـگار

ز ناليدن چـنـگ و رود و سرود

بـه شادي هـمي داد دل را درود

چو خورشيد تابـنده بـگـشاد راز

بـه هرجاي بنـمود چـهر از فراز

سياوش ز ايوان به ميدان گذشـت

بـه بازي همي گرد ميدان بگشت

چو گرسيوز آمد بينداخـت گوي

سپـهـبد پـس گوي بنهاد روي

چو او گوي در زخم چوگان گرفـت

هـم‌آورد او خاک ميدان گرفـت

ز چوگان او گوي شد ناپديد

تو گفتي سپهرش همي برکـشيد

بـفرمود تا تـخـت زرين نهـند

بـه ميدان پرخاش ژوپين نـهـند

دو مهـتر نشستـند بر تخـت زر

بدان تا کرا برفروزد هـنر

بدو گـفـت گرسيوز اي شـهريار

هـنرمـند وز خـسروان يادگار

هـنر بر گـهر نيز کرده گذر

سزد گر نـمايي بـه ترکان هـنر

بـه نوک سنان و به تير و کـمان

زمين آورد تيرگي يک زمان

بـه بر زد سياوش بدان کار دست

بـه زين اندر آمد ز تخت نشسـت

زره را بـه هم بر ببستند پـنـج

کـه از يک زره تن رسيدي به رنـج

نـهادند بر خـط آوردگاه

نـظاره برو بر ز هر سو سـپاه

سياوش يکي نيزه شاهوار

کـجا داشـتي از پدر يادگار

کـه در جنـگ مازندران داشـتي

بـه نـخـچير بر شير بگذاشتي

باوردگـه رفـت نيزه بدسـت

عـنان را بپيچيد چون پيل مسـت

بزد نيزه و برگرفـت آن زره

زره را نـماند ايچ بـند و گره

از آورد نيزه برآورد راسـت

زره را بينداخت زان سو که خواست

سواران گرسيوز دام ساز

برفـتـند با نيزهاي دراز

فراوان بـگـشـتـند گرد زره

ز ميدان نـه بر شد زره يک گره

سياوش سپر خواست گيلي چهار

دو چوبين و دو ز آهـن آبدار

کـمان خواسـت با تيرهاي خدنگ

شش اندر ميان زد سه چوبه به تنگ

يکي در کمان راند و بفـشارد ران

نـظاره بـه گردش سپاهي گران

بران چار چوبين و ز آهـن سـپر

گذر کرد پيکان آن نامور

بزد هـم بر آن گونه دو چوبـه تير

برو آفرين کرد برنا و پير

ازان ده يکي بي‌گذاره نـماند

برو هر کـسي نام يزدان بـخواند

بدو گـفـت گرسيوز اي شـهريار

بـه ايران و توران ترا نيسـت يار

بيا تا مـن و تو باوردگاه

بـتازيم هر دو بـه پيش سـپاه

بـگيريم هردو دوال کـمر

بـه کردار جنـگي دو پرخاشـخر

ز ترکان مرا نيست همـتاکـسي

چو اسپم نبيني ز اسپان بـسي

بـميدان کسي نيست همتاي تو

هـم‌آورد تو گر بـبالاي تو

گر ايدونـک بردارم از پشـت زين

ترا ناگـهان برزنـم بر زمين

چـنان دان کـه از تو دلاورترم

باسـپ و بـمردي ز تو برترم

و گر تو مرا برنـهي بر زمين

نـگردم بـجايي کـه جويند کين

سياوش بدو گفت کين خود مـگوي

کـه تو مهتري شير و پرخاشجوي

همان اسپ تو شاه اسپ منست

کـلاه تو آذر گشسپ منـسـت

جز از خود ز ترکان يکي برگزين

کـه با مـن بگردد نـه بر راه کين

بدو گفـت گرسيوز اي نامـجوي

ز بازي نـشاني نيايد بروي

سياوش بدو گفت کين راي نيست

نـبرد برادر کـني جاي نيسـت

نـبرد دو تـن جنـگ و ميدان بود

پر از خشم دل چـهره خـندان بود

ز گيتي برادر توي شاه را

هـمي زير نـعـل آوري ماه را

کـنـم هرچ گويي بـه فرمان تو

برين نشـکـنـم راي و پيمان تو

ز ياران يکي شير جنـگي بـخوان

برين تيزتـگ بارگي برنـشان

گر ايدونـک رايت نبرد منـسـت

سر سرکـشان زير گرد منسـت

بـخـنديد گرسيوز نامـجوي

هـمانا خوش آمدش گفـتار اوي

به ياران چنين گفت کاي سرکشان

که خواهد که گردد به گيتي نشان

يکي با سياوش نـبرد آورد

سر سرکـشان زير گرد آورد

نيوشـنده بودند لـب با گره

بـه پاسـخ بيامد گروي زره

منـم گفـت شايسـتـه کارکرد

اگر نيسـت او را کسي هم نـبرد

سياوش ز گـفـت گروي زره

برو کرد پرچين رخان پرگره

بدو گـفـت گرسيوز اي نامدار

ز ترکان لـشـکر ورا نيسـت يار

سياوش بدو گفـت کز تو گذشـت

نـبرد دليران مرا خوار گـشـت

ازيشان دو يل بايد آراسـتـه

بـه ميدان نـبرد مرا خواسـتـه

يکي نامور بود نامـش دمور

کـه همتا نبودش به ترکان به زور

بيامد بران کار بـسـتـه ميان

بـه نزد جـهانـجوي شاه کيان

سياوش باورد بـنـهاد روي

برفـتـند پيچان دمور و گروي

بـبـند ميان گروي زره

فرو برد چـنـگال و برزد گره

ز زين برگرفتش به ميدان فـگـند

نيازش نيامد بـه گرز و کـمـند

وزان پـس بـپيچيد سوي دمور

گرفـت آن بر و گردن او بـه زور

چنان خوارش از پشت زين برگرفت

کـه لشـکر بدو ماند اندر شگفت

چـنان پيش گرسيوز آورد خوش

کـه گفـتي ندارد کسي زيرکش

فرود آمد از باره بگـشاد دسـت

پر از خنده بر تخت زرين نشسـت

برآشـفـت گرسيوز از کار اوي

پر از غم شدش دل پر از رنـگ روي

وزان تخـت زرين بـه ايوان شدند

تو گفـتي کـه بر اوج کيوان شدند

نشسـتـند يک هفته با ناي و رود

مي و ناز و رامـشـگران و سرود

بـه هشتـم به رفتن گرفتند ساز

بزرگان و گرسيوز سرفراز

يکي نامـه بنوشـت نزديک شاه

پر از لابـه و پرسـش و نيکـخواه

ازان پس مراو را بـسي هديه داد

برفـتـند زان شـهر آباد شاد

بـه رهشان سخن رفت يک با دگر

ازان پرهـنر شاه و آن بوم و بر

چـنين گفـت گرسيوز کينه جوي

کـه مارا ز ايران بد آمد بروي

يکي مرد را شاه ز ايران بـخواند

کـه از ننگ ما را به خوي در نشاند

دو شير ژيان چون دمور و گروي

کـه بودند گردان پرخاشـجوي

چـنين زار و بيکار گشتـند و خوار

بـه چـنـگال ناپاک تن يک سوار

سرانـجام ازين بـگذراند سخـن

نـه سر بينم اين کار او را نه بـن

چـنين تا بـه درگاه افراسياب

نرفـت اندران جوي جز تيره آب

چو نزديک سالار توران سـپاه

رسيدند و هرگونـه پرسيد شاه

فراوان سخـن گفت و نامـه بداد

بـخواند و بخنديد و زو گشت شاد

نـگـه کرد گرسيوز کينـه‌دار

بدان تازه رخـساره شـهريار

هـمي رفت يکدل پر از کين و درد

بدانگـه کـه خورشيد شد لاژورد

همـه شـب بـپيچيد تا روز پاک

چو شب جامـه قيرگون کرد چاک

سر مرد کين اندرآمد ز خواب

بيامد بـه نزديک افراسياب

ز بيگانـه پردخـتـه کردند جاي

نشستـند و جستند هرگونه راي

بدو گـفـت گرسيوز اي شـهريار

سياوش جزان دارد آيين و کار

فرسـتاده آمد ز کاووس شاه

نـهاني بـنزديک او چـند گاه

ز روم و ز چين نيزش آمد پيام

هـمي ياد کاووس گيرد بـه جام

برو انجـمـن شد فراوان سـپاه

بـپيچيد ازو يک زمان جان شاه

اگر تور را دل نـگـشـتي دژم

ز گيتي بـه ايرج نکردي سـتـم

دو کـشور يکي آتـش و ديگر آب

بدل يک ز ديگر گرفـتـه شـتاب

تو خواهي کشان خيره جفت آوري

هـمي باد را در نـهـفـت آوري

اگر کردمي بر تو اين بد نـهان

مرا زشـت نامي بدي در جـهان

دل شاه زان کار شد دردمـند

پر از غـم شد از روزگار گزند

بدو گـفـت بر من ترا مـهر خون

بـجـنـبيد و شد مر ترا رهنمون

سـه روز اندرين کار راي آوريم

سخنـهاي بـهـتر بـجاي آوريم

چو اين راي گردد خرد را درسـت

بـگويم که دران چه بايدت جست

چـهارم چو گرسيوز آمد بدر

کـلـه بر سر و تنگ بسته کـمر

سـپـهدار ترکان ورا پيش خواند

ز کار سياوش فراوان براند

بدو گـفـت کاي يادگار پشنـگ

چه دارم به گيتي جز از تو به چنگ

هـمـه رازها بر تو بايد گـشاد

بـه ژرفي بـبين تا چـه آيدت ياد

ازان خواب بد چون دلم شد غـمي

بـه مـغز اندر آورد لختي کـمي

نبستـم بـه جنگ سياوش ميان

ازو نيز ما را نيامد زيان

چو او تـخـت پرمايه پدرود کرد

خرد تار کرد و مرا پود کرد

ز فرمان من يک زمان سر نتافـت

چو از مـن چـنان نيکويها بيافـت

سـپردم بدو کشور و گنـج خويش

نـکرديم ياد از غم و رنـج خويش

بـه خون نيز پيوستگي ساختـم

دل از کين ايران بـپرداخـتـم

بـپيچيدم از جـنـگ و فرزند روي

گرامي دو ديده سـپردم بدوي

پـس از نيکويها و هرگونـه رنـج

فدي کردن کشور و تاج و گـنـج

گر ايدونـک من بدسگالـم بدوي

ز گيتي برآيد يکي گـفـت و گوي

بدو بر بـهانـه ندارم بـبد

گر از مـن بدو اندکي بد رسد

زبان برگـشايند بر مـن مـهان

درفـشي شوم در ميان جـهان

نـباشد پـسـند جـهان‌آفرين

نـه نيز از بزرگان روي زمين

ز دد تيزدندان‌تر از شير نيسـت

کـه اندر دلش بيم شمشير نيست

اگر بـچـه‌اي از پدر دردمـند

کـند مرغزارش پـناه از گزند

سزد گر بد آيد بدو از پـناه?

پـسـندد چـنين داور هور و ماه?

ندانـم جز آنکـش بخوانم بـه در

وز ايدر فرسـتـمـش نزد پدر

اگر گاه جويد گر انـگـشـتري

ازين بوم و بر بـگـسـلد داوري

بدو گـفـت گرسيوز اي شـهريار

مـگير اينـچـنين کار پرمايه خوار

از ايدر گر او سوي ايران شود

بر و بوم ما پاک ويران شود

هر آنگه که بيگانـه شد خويش تو

بدانـسـت راز کـم و بيش تو

چو جويي دگر زو تو بيگانـگي

کـند رهنـموني بـه ديوانـگي

يکي دشـمـني باشد اندوختـه

نـمـک را پراگـنده بر سوختـه

بدين داسـتان زد يکي رهنـمون

کـه بادي کـه از خانـه آيد برون

نداني تو بـسـتـن برو رهـگذار

و گر بـگذري نـگذرد روزگار

سياووش داند هـمـه کار تو

هـم از کار تو هـم ز گـفـتار تو

نـبيني تو زو جز همه درد و رنـج

پراگـندن دوده و نام و گـنـج

نداني کـه پروردگار پـلـنـگ

نـبيند ز پرورده جز درد و چـنـگ

چو افراسياب اين سخن باز جست

همـه گفـت گرسيوز آمد درست

پشيمان شد از راي و کردار خويش

هـمي کژ دانسـت بازار خويش

چـنين داد پاسخ که من زين سخن

نـه سر نيک بينم بلا را نـه بـن

بـباشيم تا راي گردان سـپـهر

چـگونـه گـشايد بدين کار چهر

بـه هر کار بهتر درنگ از شـتاب

بـمان تا برآيد بـلـند آفـتاب

ببينـم کـه راي جهاندار چيست

رخ شمع چرخ روان سوي کيسـت

وگر سوي درگاه خوانـمـش باز

بـجويم سخـن تا چه دارد به راز

نگـهـبان او مـن بسم بي‌گمان

هـمي بـنـگرم تا چه گردد زمان

چو زو کژيي آشـکارا شود

کـه با چاره دل بي‌مدارا شود

ازان پـس نکوهش نبايد به کـس

مـکافات بد جز بدي نيست بـس

چـنين گفـت گرسيوز کينه‌جوي

کـه‌اي شاه بينادل و راسـت‌گوي

سياوش بران آلـت و فر و برز

بدان ايزدي شاخ و آن تيغ و گرز

بيايد بـه درگاه تو با سـپاه

شود بر تو بر تيره خورشيد و ماه

سياوش نه آنست کـش ديده شاه

هـمي ز آسـمان برگذارد کـلاه

فرنـگيس را هـم نداني تو باز

تو گويي شدست از جـهان بي‌نياز

سـپاهـت بدو بازگردد هـمـه

تو باشي رمـه گر نياري دمـه

سـپاهي که شاهي ببيند چنوي

بدان بخشـش و راي و آن ماه‌روي

تو خواني کـه ايدر مرا بـنده باش

بـه خواري به مهر من آگنده باش

نديدسـت کس جفت با پيل شير

نـه آتـش دمان از بر و آب زير

اگر بـچـه شير ناخورده شير

بـپوشد کـسي در ميان حرير

بـه گوهر شود باز چون شد سترگ

نـترسد ز آهـنـگ پيل بزرگ

پـس افراسياب اندر آن بسته شد

غمي گشت و انديشه پيوسته شد

هـمي از شتابش به آمد درنـگ

کـه پيروز باشد خداوند سـنـگ

سـتوده نـباشد سر بادسار

بدين داسـتان زد يکي هوشيار

کـه گر باد خيره بجسـتي ز جاي

نـماندي بر و بيشـه و پر و پاي

سـبـکـسار مردم نـه والا بود

و گرچـه بـه تـن سروبالا بود

برفـتـند پيچان و لب پر سخـن

پر از کين دل از روزگار کـهـن

بر شاه رفـتي زمان تا زمان

بدانديشـه گرسيوز بدگـمان

ز هرگونـه رنـگ اندرآميخـتي

دل شاه ترکان برانـگيخـتي

چـنين تا برآمد برين روزگار

پر از درد و کين شد دل شـهريار

سپهـبد چـنين ديد يک روز راي

کـه پردخـت ماند ز بيگانـه جاي

بـه گرسيوز اين داستان برگـشاد

ز کار سياوش بـسي کرد ياد

ترا گـفـت ز ايدر بـبايد شدن

بر او فراوان نـبايد بدن

بـپرسي و گويي کزان جشـن‌گاه

نـخواهي هـمي کرد کس را نگاه

بـه مهرت همي دل بجنبد ز جاي

يکي با فرنـگيس خيز ايدر آي

نيازسـت ما را بـه ديدار تو

بدان پرهـنر جان بيدار تو

برين کوه ما نيز نخـچير هـسـت

ز جام زبرجد مي و شير هـسـت

گذاريم يک چـند و باشيم شاد

چو آيدت از شـهر آباد ياد

بـه رامش بباش و به شادي خرام

مي و جام با مـن چرا شد حرام

برآراسـت گرسيوز دام ساز

دلي پر ز کين و سري پر ز راز

چو نزديک شـهر سياوش رسيد

ز لـشـکر زبان‌آوري برگزيد

بدو گـفـت رو با سياوش بـگوي

کـه اي پاک زاده کي نام جوي

بـه جان و سر شاه توران سـپاه

بـه فر و بـه ديهيم کاووس شاه

کـه از بـهر من برنـخيزي ز گاه

نـه پيش مـن آيي پذيره بـه راه

که تو زان فزوني به فرهنگ و بخت

بـه فر و نژاد و به تاج و به تخـت

کـه هر باد را بـسـت بايد ميان

تـهي کردن آن جايگاه کيان

فرسـتاده نزد سياوش رسيد

زمين را بـبوسيد کاو را بديد

چو پيغام گرسيوز او را بـگـفـت

سياوش غمي گشت و اندر نهفت

پرانديشـه بنشـسـت بيدار دير

هـمي گفت رازيست اين را به زير

ندانـم کـه گرسيوز نيکـخواه

چـه گفتسـت از من بدان بارگاه

چو گرسيوز آمد بران شـهر نو

پذيره بيامد ز ايوان بـه کو

بـپرسيدش از راه وز کار شاه

ز رسـم سـپاه و ز تخت و کـلاه

پيام سـپـهدار توران بداد

سياوش ز پيغام او گـشـت شاد

چـنين داد پاسخ کـه با ياد اوي

نـگردانـم از تيغ پولاد روي

مـن اينـک به رفتن کمر بسته‌ام

عـنان با عـنان تو پيوسـتـه‌ام

سـه روز اندرين گلشـن زرنـگار

بـباشيم و ز باده سازيم کار

که گيتي سپنج است پر درد و رنج

بد آن را که با غم بود در سپـنـج

چو بشـنيد گفت خردمـند شاه

بـپيچيد گرسيوز کينـه‌خواه

بـه دل گفت ار ايدونک با من به راه

سياوش بيايد بـه نزديک شاه

بدين شيرمردي و چـندين خرد

کـمان مرا زير پي بـسـپرد

سخـن گفتـن من شود بي فروغ

شود پيش او چاره مـن دروغ

يکي چاره بايد کـنون ساخـتـن

دلـش را بـه راه بد انداخـتـن

زماني همي بود و خامش بـماند

دو چشمش بروي سياوش بـماند

فرو ريخـت از ديدگان آب زرد

بـه آب دو ديده هـمي چاره کرد

سياوش ورا ديد پرآب چـهر

بـسان کـسي کاو بپيچد به مهر

بدو گفـت نرم اي برادر چـه بود

غـمي هست کان را بشايد شنود

گر از شاه ترکان شدسـتي دژم

بـه ديده درآوردي از درد نـم

مـن اينـک همي با تو آيم به راه

کنـم جـنـگ با شاه توران سپاه

بدان تا ز بـهر چـه آزاردت

چرا کـهـتر از خويشتـن داردت

و گر دشمـني آمدسـتـت پديد

کـه تيمار و رنجش ببايد کـشيد

مـن اينـک بـه هر کار يار توام

چو جـنـگ آوري مايه دار توام

ور ايدونـک نزديک افراسياب

ترا تيره گشـتـسـت بر خيره آب

بـه گـفـتار مرد دروغ آزماي

کـسي برتر از تو گرفتسـت جاي

بدو گـفـت گرسيوز نامدار

مرا اين سخن نيسـت با شـهريار

نـه از دشمني آمدستم به رنـج

نـه از چاره دورم به مردي و گنـج

ز گوهر مرا با دل انديشه خاسـت

کـه ياد آمدم زان سخنهاي راست

نـخـسـتين ز تور ايدر آمد بدي

کـه برخاسـت زو فره ايزدي

شـنيدي کـه با ايرج کم سخـن

بـه آغاز کينـه چـه افگند بـن

وزان جايگـه تا بـه افراسياب

شدست آتش ايران و توران چو آب

بـه يک جاي هرگز نياميخـتـند

ز پـند و خرد هر دو بگريخـتـند

سـپـهدار ترکان ازان بترسـت

کـنون گاو پيسه به چرم اندرست

نداني تو خوي بدش بي‌گـمان

بـمان تا بيايد بدي را زمان

نـخـسـتين ز اغريرث اندازه گير

که بر دست او کشته شد خيره خير

برادر بد از کالبد هـم ز پـشـت

چـنان پرخرد بيگنـه را بکشـت

ازان پـس بـسي نامور بي‌گـناه

شدسـتـند بر دسـت او بر تباه

مرا زين سخن ويژه اندوه تـسـت

کـه بيدار دل بادي و تن درسـت

تو تا آمدسـتي بدين بوم و بر

کـسي را نيامد بد از تو بـه سر

هـمـه مردمي جستي و راستي

جـهاني بـه دانـش بياراستي

کـنون خيره آهرمـن دل گسـل

ورا از تو کردسـت آزرده‌دل

دلي دارد از تو پر از درد و کين

ندانـم چـه خواهد جـهان آفرين

تو داني کـه مـن دوسـتدار توام

بـه هر نيک و بد ويژه يار توام

نـبايد کـه فردا گـماني بري

کـه مـن بودم آگاه زين داوري

سياووش بدو گفـت مـنديش زين

کـه يارسـت با من جهان آفرين

سـپـهـبد جزين کرد ما را اميد

کـه بر من شب آرد به روز سـپيد

گر آزار بوديش در دل ز مـن

سرم برنيفراخـتي ز انـجـمـن

ندادي بـه من کـشور و تاج و گاه

بر و بوم و فرزند و گنـج و سـپاه

کـنون با تو آيم بـه درگاه او

درخـشان کـنـم تيره‌گون ماه او

هرانـجا کـه روشـن بود راستي

فروغ دروغ آورد کاسـتي

نـمايم دلـم را بر افراسياب

درخـشان‌تر از بر سپـهر آفـتاب

تو دل را بـجز شادمانـه مدار

روان را بـه بد در گـمانـه مدار

کـسي کاو دم اژدها بـسـپرد

ز راي جـهان آفرين نـگذرد

بدو گـفـت گرسيوز اي مـهربان

تو او را بدان سان کـه ديدي مدان

و ديگر بجايي که گردان سـپـهر

شود تـند و چين اندرآرد به چـهر

خردمـند دانا نداند فـسون

کـه از چـنـبر او سر آرد برون

بدين دانـش و اين دل هوشمـند

بدين سرو بالا و راي بـلـند

نداني هـمي چاره از مـهر باز

بـبايد کـه بـخـت بد آيد فراز

هـمي مر ترا بند و تنبل فروخـت

بـه اورند چشم خرد را بدوخـت

نخسـت آنـک داماد کردت به دام

بـخيره شدي زان سخن شادکام

و ديگر کت از خويشـتـن دور کرد

بـه روي بزرگان يکي سور کرد

بدان تا تو گـسـتاخ باشي بدوي

فروماند اندر جـهان گـفـت‌وگوي

ترا هـم ز اغريرث ارجـمـند

فزون نيست خويشي و پيوند و بند

ميانـش بـه خنـجر بدو نيم کرد

سـپـه را بـه کردار او بيم کرد

نهانـش بـبين آشـکارا کـنون

چـنين دان و ايمن مشو زو به خون

مرا هرچ اندر دل انديشـه بود

خرد بود وز هر دري پيشـه بود

هـمان آزمايش بد از روزگار

ازين کينـه ور تيزدل شـهريار

هـمـه پيش تو يک به يک راندم

چو خورشد تابـنده برخواندم

بـه ايران پدر را بينداخـتي

به توران همي شارستان ساختي

چـنين دل بدادي به گـفـتار او

بگـشـتي هـمي گرد تيمار او

درخـتي بد اين برنشانده به دست

کـجا بار او زهر و بيخش کبسـت

هـمي گفت و مژگان پر از آب زرد

پر افسون دل و لـب پر از باد سرد

سياوش نـگـه کرد خيره بدوي

ز ديده نـهاده بـه رخ بر دو جوي

چو ياد آمدش روزگار گزند

کزو بگـسـلد مـهر چرخ بلـند

نـماند برو بر بـسي روزگار

بـه روز جواني سرآيدش کار

دلـش گشت پردرد و رخساره زرد

پر از غـم دل و لـب پر از باد سرد

بدو گفـت هرچونـک مي بنـگرم

بـه بادافره بد نـه اندرخورم

ز گفـتار و کردار بر پيش و پـس

ز مـن هيچ ناخوب نشنيد کـس

چو گسـتاخ شد دست با گنـج او

بـپيچيد هـمانا تـن از رنـج او

اگرچـه بد آيد هـمي بر سرم

هـم از راي و فرمان او نـگذرم

بيابـم برش هم کنون بي‌سـپاه

بـبينـم کـه از چيست آزار شاه

بدو گفـت گرسيوز اي نامـجوي

ترا آمدن پيش او نيسـت روي

بـه پا اندر آتـش نـشايد شدن

نـه بر موج دريا بر ايمـن بدن

هـمي خيره بر بد شـتاب آوري

سر بخـت خندان بـه خواب آوري

ترا مـن هـمانا بـسـم پايمرد

بر آتـش يکي برزنـم آب سرد

يکي پاسـخ نامـه بايد نوشـت

پديدار کردن همـه خوب و زشـت

ز کين گر بـبينـم سر او تـهي

درخـشان شود روزگار بـهي

سواري فرسـتـم بـه نزديک تو

درفـشان کـنـم راي تاريک تو

اميدسـتـم از کردگار جـهان

شـناسـنده آشـکار و نـهان

کـه او بازگردد سوي راسـتي

شود دور ازو کژي و کاسـتي

وگر بينـم اندر سرش هيچ تاب

هيوني فرستـم هم اندر شـتاب

تو زان سان که بايد به زودي بـساز

مـکـن کار بر خويشتـن بر دراز

برون ران از ايدر بـه هر کـشوري

بـهر نامداري و هر مـهـتري

صد و بيست فرسنگ ز ايدر به چين

همان سيصد و سي به ايران زمين

ازين سو هـمـه دوسـتدار تواند

پرسـتـنده و غمـگـسار تواند

وزان سو پدر آرزومـند تـسـت

جـهان بـنده خويش و پيوند تست

بـهر کـس يکي نامه‌اي کن دراز

بـسيچيده باش و درنگي مـساز

سياوش بـه گـفـتار او بـگرويد

چـنان جان بيدار او بـغـنويد

بدو گفت ازان در که راني سخـن

ز پيمان و رايت نـگردم ز بـن

تو خواهشـگري کن مرا زو بـخواه

هـمي راستي جوي و بنماي راه