Poem464

Poem464

هـمي بود يک چند با مـهـتران

مي روشـن و جام و رامشـگران

بـهار آمد و شد جهان چون بهشت

بـه خاک سيه بر فلک لاله کشـت

هـمـه بومـها پر ز نخجير گشت

بـجوي آبها چون مي و شير گشت

گرازيدن گور و آهو بـه شـخ

کـشيدند بر سـبزه هر جاي نـخ

هـمـه جويباران پر از مشـک دم

بـسان گـل نارون مي بـه خـم

بـگـفـتـند با شاه بـهرام گور

کـه شد دير هنگام نـخـچير گور

چـنين داد پاسخ کـه مردي هزار

گزين کرد بايد ز لـشـکر سوار

سوي تور شد شاه نـخـچيرجوي

جـهان گشت يکسر پر از گفت‌وگوي

ز گور و ز غرم و ز آهو جـهان

بـپرداخـتـند آن دلاور مـهان

سـه ديگر چو بفروخت خورشيد تاج

زمين زرد شد کوه و دريا چو عاج

بـه نـخـچير شد شـهريار دلير

يکي اژدها ديد چون نره شير

بـه بالاي او موي زير سرش

دو پـسـتان بـسان زنان از برش

کـمان را بـه زه کرد و تير خدنـگ

بزد بر بر اژدها بي‌درنـگ

دگر تيز زد بر ميان سرش

فروريخـت چون آب خون از برش

فرود آمد و خـنـجري برکـشيد

سراسر بر اژدها بردريد

يکي مرد برنا فروبرده بود

بـه خون و به زهر اندر افسرده بود

بران مرد بـسيار بـگريسـت زار

وزان زهر شد چـشـم بـهرام تار

وزانـجا بيامد بـه پرده‌سراي

مي آورد و خوبان بربـط سراي

چو سي روز بگذشت ز ارديبهشـت

شد از ميوه پاليزها چون بهـشـت

چـنان ساخـت کايد به تور اندرون

پرسـتـنده با او يکي رهـنـمون

بـه شـبـگير هرمزد خرداد ماه

ازان دشت سوي دهي رفـت‌شاه

بـبيند کـه اندر جهان داد هسـت

بـجويد دل مرد يزدان‌پرسـت

هـمي راند شـبديز را نرم‌نرم

برين‌گونـه تا روز برگـشـت گرم

هـمي‌راند حيران و پيچان بـه راه

بـه خواب و بـه آب آرزومـند شاه

چـنين تا بـه آباد جايي رسيد

بـه هامون بـه نزد سرايي رسيد

زني ديد بر کـتـف او بر سـبوي

ز بـهرام خـسرو بـپوشيد روي

بدو گـفـت بـهرام کايدر سپنـج

دهيد ار نـه بايد گذشتن بـه رنـج

چـنين گفـت زن کاي نبرده سوار

تو اين خانـه چون خانـه خويش دار

چو پاسخ شنيد اسپ در خانـه راند

زن ميزبان شوي را پيش خواند

بدو گفـت کاه آر و اسپش بـمال

چو گاه جو آيد بـکـن در جوال

خود آمد به جايي که بودش نهفـت

ز پيش اندرون رفت و خانـه برفـت

حـصيري بگـسـترد و بالش نهاد

بـه بـهرام بر آفرين کرد ياد

سوي خانـه آب شد آب برد

هـمي در نهان شوي را برشـمرد

کـه اين پير و ابله بماند بـه جاي

هرانگـه کـه بيند کس اندر سراي

نـباشد چـنين کار کار زنان

منـم لـشـکري‌دار دندان کـنان

بـشد شاه بهرام و رخ را بشسـت

کزان اژدها بود ناتـن درسـت

بيامد نشـسـت از بر آن حـصير

بدر خانـه بر پاي بد مرد پير

بياورد خواني و بـنـهاد راسـت

برو تره و سرکـه و نان و ماسـت

بـخورد اندکي نان و نالان بخفـت

بـه دسـتار چيني رخ اندر نهفـت

چو از خواب بيدار شد زن بـشوي

همي گفت کاي زشت ناشسته روي

بره کـشـت بايد ترا کاين سوار

بزرگـسـت و از تخمـه شـهريار

کـه فر کيان دارد و نور ماه

نـماند هـمي جز به بهرامـشاه

چـنين گفـت با زن گرانمايه شوي

کـه چـندين چرا بايدت گفت‌وگوي

نداري نمـکـسود و هيزم نـه نان

چـه سازي تو برگ چنين ميهـمان

بره‌کشـتي و خورد و رفت اين سوار

تو شو خر بـه انـبوهي اندر گذار

زمـسـتان و سرما و باد دمان

بـه پيش آيدت يک زمان بي‌گـمان

هـمي گفـت انـباز و نشنيد زن

کـه هـم نيک‌پي بود و هم راي‌زن

بـه ره کشته شد هم به فرجام کار

بـه گـفـتار آن زن ز بـهر سوار

چو شد کشته ديگي هريسه بپخت

برند آتـش از هيزم نيم‌سـخـت

بياورد چيزي بر شـهريار

برو خايه و تره جويبار

يکي پاره بريان بـبرد از بره

هـمان پختـه چيزي که بد يکسره

چو بهرام دست از خورشها بشست

هـمي بود بي‌خواب و ناتن‌درسـت

چو شـب کرد با آفتاب انجـمـن

کدوي مي و سـنـجد آورد زن

بدو گفـت شاه اي زن کم‌سخـن

يکي داسـتان گوي با من کـهـن

بدان تا بـه گـفـتار تو مي خوريم

بـه مي درد و اندوه را بـشـکريم

بـتو داسـتان نيز کردم يلـه

ز بـهرامـت آزاديسـت ار گلـه

زن کم‌سخـن گفت آري نکوسـت

هـم آغاز هر کار و فرجام ازوسـت

بدو گفـت بهرام کاين است و بـس

ازو دادجويي نـبينـند کـس

زن برمنـش گـفـت کاي پاک‌راي

برين ده فراوان کس اسـت و سراي

هـميشـه گذار سواران بود

ز ديوان و از کارداران بود

يکي نام دزدي نـهد بر کـسي

کـه فرجام زان رنـج يابد بـسي

ز بـهر درم گرددش کينـه‌کـش

کـه ناخوش کند بر دلش روز خوش

زن پاک‌تـن را بـه آلودگي

برد نام و آرد بـه بيهودگي

زياني بود کان نيابد بـه گـنـج

ز شاه جـهاندار اينـسـت رنـج

پرانديشـه شد زان سخن شـهريار

کـه بد شد ورا نام زان مايه‌کار

چـنين گفت پس شاه يزدان‌شناس

کـه از دادگر کـس ندارد سـپاس

درشـتي کنـم زين سخن ماه چند

کـه پيدا شود داد و مـهر از گزند

شـب تيره ز انديشه پيچان بخفـت

همـه شب دلش با ستم بود جفت

بدانگـه کـه شب چادر مشک‌بوي

بدريد و بر چرخ بـنـمود روي

بيامد زن از خانه با شوي گـفـت

کـه هر کاره و آتش آر از نهـفـت

ز هرگونـه تخـم اندرافگن بـه آب

نـبايد کـه بيند ورا آفـتاب

کـنون تا بدوشـم ازين گاو شير

تو اين کار هر کاره, آسان مـگير

بياورد گاو از چراگاه خويش

فراوان گيا برد و بـنـهاد پيش

بـه پستانش بر دست ماليد و گفت

بـه نام خداوند بي‌يار و جـفـت

تـهي بود پـسـتان گاوش ز شير

دل ميزبان جوان گـشـت پير

چـنين گفت با شوي کاي کدخداي

دل شاه گيتي دگر شد بران

ستـمـکاره شد شـهريار جهان

دلـش دوش پيچان شد اندر نـهان

بدو گفت شوي از چه گويي هـمي

بـه فال بد اندر چه جويي هـمي

چـنين گفت زن کاي گرانمايه شوي

مرا بيهده نيست اين گـفـت‌وگوي

چو بيدادگر شد جـهاندار شاه

ز گردون نـتابد بـبايسـت ماه

بـه پستانـها در شود شيرخشک

نـبودي بـه نافـه درون نيز مشک

زنا و ربا آشـکارا شود

دل نرم چون سـنـگ خارا شود

بـه دشت اندرون گرگ مردم خورد

خردمـند بـگريزد از بي‌خرد

شود خايه در زير مرغان تـباه

هرانـگـه کـه بيدادگر گشت شاه

چراگاه اين گاو کـمـتر نـبود

هـم آبـشـخورش نيز بـتر نبود

به پستان چنين خشک شد شيراوي

دگرگونـه شد رنـگ و آژير اوي

چو بهرامـشاه اين سخنها شـنود

پـشيماني آمدش ز انديشـه زود

بـه يزدان چنين گفـت کاي کردگار

توانا و دانـنده روزگار

اگر تاب گيرد دل مـن ز داد

ازين پـس مرا تخت شاهي مـباد

زن فرخ پاک يزدان‌پرسـت

دگر باره بر گاو ماليد دسـت

بـه نام خداوند زردشـت گـفـت

کـه بيرون گذاري نهان از نهـفـت

ز پـسـتان گاوش بـباريد شير

زن ميزبان گفـت کاي دسـتـگير

تو بيداد را کرده‌اي دادگر

وگرنـه نـبودي ورا اين هـنر

ازان پـس چنين گفـت با کدخداي

کـه بيداد را داد شد باز جاي

تو باخـنده و رامـشي باش زين

کـه بـخـشود بر ما جـهان‌آفرين

بـه هرکاره چون شيربا پختـه شد

زن و مرد زان کار پردخـتـه شد

بـه نزديک مهـمان شد آن پاک‌راي

هـمي برد خوان از پسش کدخداي

نـهاده بدو کاسـه شيربا

چـه نيکو بدي گر بدي زيربا

ازان شيربا شاه لـخـتي بـخورد

چـنين گفـت پـس با زن رادمرد

کـه اين تازيانـه بـه درگاه بر

بياويز جايي کـه باشد گذر

نـگـه کـن يکي شاخ بر در بلند

نـبايد کـه از باد يابد گزند

ازان پـس بـبين تا کـه آيد ز راه

هـمي کـن بدين تازيانـه نـگاه

خداوند خانـه بـپوييد سـخـت

بياويخـت آن شيب شاه از درخـت

هـمي داشـت آن را زماني نگاه

پديد آمد از راه بي‌مر سـپاه

هرانـکـس کـه اين تازيانـه بديد

بـه بـهرامـشاه آفرين گسـتريد

پياده هـمـه پيش شيب دراز

برفـتـند و بردند يک يک نـماز

زن و شوي گفت اين بجز شاه نيست

چـنين چهره جز درخور گاه نيست

پر از شرم رفـتـند هر دو ز راه

پياده دوان تا بـه نزديک شاه

کـه شاها بزرگا ردا بـخردا

جـهاندار و بر موبدان موبدا

بدين خانـه درويش بد ميزبان

زني بي‌نوا شوي پاليزبان

بران بـندگي نيز پوزش نـمود

هـمان شاه ما را پژوهـش نـمود

کـه چون تو بدين جاي مهمان رسيد

بدين بي‌نوا خانـه و مان رسيد

بدو گـفـت بـهرام کاي روزبـه

ترا دادم اين مرز و اين خوب ده

هـميشـه جز از ميزباني مکـن

برين باش و پاليزباني مـکـن

بگفـت اين و خندان بشد زان سراي

نـشـسـت از بر باره بادپاي

بـشد زان ده بي‌نوا شـهريار

بيامد بـه ايوان گوهرنـگار